Waarom ervaren mensen een 'asielcrisis'?

Er is veel ophef over asielopvang, maar in vergelijking met andere jaren is het aantal vluchtelingen dat Nederland binnenkomt een stuk lager. Hoe kan het dan toch dat mensen het ervaren als een crisis? 

Als we kijken naar de geschiedenis van opvang en migratiestromen in Nederland, vallen de aantallen vluchtelingen die hier binnenkomen nu juist mee. ‘Er zijn momenten geweest waarop die aantallen hoger waren; nu wordt er enorm benadrukt dat er een crisis is, maar die crisis zit ‘m voornamelijk in het ophopen van mensen in Ter Apel omdat de opvang hapert’, zegt Marlou Schrover, hoogleraar migratiegeschiedenis, in Vroeg!. ‘Het is een gemaakt probleem en dus kan je niet echt spreken van een crisis.’  

‘Mensen hebben soms oprechte zorgen, maar ze worden ook gedeeltelijk bang gemaakt’, zegt Schrover. ‘Ze zijn bezorgd over dat de zorg vastloopt en dat er woningnood is. Dat bestaat echt. Alleen dat wordt automatisch gekoppeld aan vluchtelingenmigratie. Dat is onterecht.’ 

Het beeld van asielzoekers is vertekend: ‘Op de televisie zie je beelden van zwarte mannen in bootjes, in plaats van gezinnen, vrouwen, kinderen en mensen die in nood zijn.’ Het is voor mensen lastig om in te beelden hoe het eruit gaat zien als er bijvoorbeeld een opvangcentrum bij hen in de buurt komt. Dat komt omdat vluchtelingen vaak algemeen, als groep, benoemd worden. ‘Zonder naam en zonder beeld. Daarover wordt dan gezegd: we hebben hier een incident gehad en daar een incident gehad.’ Het is logisch dat mensen zich zorgen maken, omdat ze niet weten wat er op hen afkomt.  

‘Je ziet dat bij de gemeentes waar de communicatie niet goed gaat; daar worden de mensen die welwillend zijn bang gemaakt’, zegt Schrover. Dat komt door de mensen die er wel boos op reageren. Het vooroordeel over asielzoekers resulteert in angst, terwijl die angst heel onterecht is. 

De weerstand zorgt ervoor dat er nóg meer misgaat: opvanglocaties worden niet op volledige capaciteit benut, waardoor andere opvangplekken weer te vol komen te zitten. Volgens Schrover kost dat ook veel geld: ‘De overheid betaalt voor de hele locatie terwijl er minder mensen zitten dan kan.’ Door als gemeente meer mensen op te vangen, komt er juist meer geld beschikbaar vanuit de overheid; dat kan voor de gemeenschap dan weer positief zijn: ‘Dan krijg je echt veel extra geld, wat dan bijvoorbeeld gestoken kan worden in het openhouden van het lokale zwembad, wat voor lokale bewoners ook vaak een groot probleem is.’  

Volgens Schrover is het belangrijk om het gevoel van bezorgde mensen te erkennen: ‘Je moet niet zeggen: het is allemaal onzin, jullie moeten niet zo bang zijn. Je moet luisteren naar de mensen en vragen waar ze bang voor zijn. Mensen zien alleen maar beelden van Ter Apel, dus dan krijg je een angst. Die kan je daadwerkelijk wegnemen.’