Waar kun je rekening mee houden als je een Oekraïense vluchteling in huis neemt?

Sommige Nederlanders overwegen Oekraïense vluchtelingen in huis te nemen.  Waar moeten zij rekening mee houden?

Olga Schilling – zelf Oekraïens en getrouwd met een Nederlander – geeft in Jan-Willem Start Op! tips over de mogelijke culturele misverstanden die voor kunnen komen als je als Nederlander Oekraïners in huis neemt. ‘Wij – Oekraïners die al een tijd in Nederland wonen – willen de misverstanden tussen de twee culturen zo klein mogelijk maken.’

Duidelijke taal
Schilling spreekt dus uit ervaring. Ze kan zich haar eerste culturele misverstand ook nog goed herinneren. ‘Toen ik voor het eerst naar Nederland kwam viel het mij direct op dat als je iets nodig hebt dat je daarom moet vragen. Niemand kan aan je gezicht aflezen of je hulp nodig hebt. Dat moet je echt goed articuleren. De communicatie in Nederland is veel duidelijker en directer dan in Oekraïne.’ Een voorbeeld: in Nederland betekent ‘ja’ daadwerkelijk ‘ja’, en hetzelfde geldt voor ‘nee’. ‘In Oekraïne is dat helemaal niet zo. Ik ben bijvoorbeeld opgegroeid met dat als een volwassene je een chocolaatje aanbiedt dan moet je de eerste twee keer weigeren, pas de derde keer mag je het bonbonnetje pakken.’ Deze beleefdheid leverde voor Schilling in Nederland gekke situaties op: ‘Als ik bij een Nederlander op bezoek was en de vraag kreeg of ik een kopje thee wilde, zei ik: “Doe maar geen moeite. Nee, hoeft niet.” Maar toen kreeg ik dus geen thee.’

Hoe weten Nederlanders dan wat Oekraïners nodig hebben?
Gewoon doorvragen, volgens Schilling. ‘Als je iets aanbiedt en de Oekraïner zegt “nee”, vraag het dan nog een keertje. Drie keer hoeft niet, maar ontmoet elkaar in het midden. Twee keer is genoeg.’

Lachen
Jeroen Kijk in de Vegte, die zich ook heeft aangemeld als vrijwilliger, kreeg te horen niet te veel naar Oekraïners te lachen. ‘Want lachen is alleen voor domme mensen’, reproduceert Jeroen. Dat herkent Schilling deels. ‘Het is een beetje sterk geformuleerd, maar een glimlach is inderdaad een reactie op iets. Het is geen neutrale vorm van communicatie, zoals in Nederland. In Nederland is het ontbreken van een glimlach juist iets negatiefs. In Oekraïne is het ontbreken van een glimlach neutraal. Dat zegt helemaal niks. Dat is een basisvorm van communicatie. Pas als er iets leuks gebeurt, dan ga je pas glimlachen.’ Een glimlach moet je verdienen, concludeert Jan-Willem Roodbeen.

Het is volgens Schilling niet nodig dat Nederlanders zich compleet aanpassen aan de Oekraïners. Maar: ‘Het is goed om je er bewust van te zijn. Dat je bijvoorbeeld – als je geen glimlach ziet – niet direct denkt: wat zijn dat voor nare mensen?’