Vluchtelingencrisis? 'Het blijkt dat er al honderden jaren heel veel vluchtelingen naar Nederland komen'

Een hoop Nederlanders zien asielzoekers als een aanslag op de nationale identiteit, blijkt uit cijfers van het CBS. En dat terwijl vluchtelingen uit het verleden ons land juist hebben gemaakt tot wat het vandaag is.

In het boek De Vluchtelingenrepubliek zetten 15 historici op een rij hoe de Nederlandse identiteit mede is vormgegeven door vluchtelingen. De directe aanleiding voor het boek was de inval van Rusland in Oekraïne. 'Dat veroorzaakte de grootste vluchtelingencrisis op Europees grondgebied sinds de Tweede Wereldoorlog. En daar kwam nog eens de asielcrisis overheen - we hebben allemaal de beelden uit Ter Apel gezien', aldus David de Boer, één van de schrijvers van het boek. De combinatie van die twee maakte dat mensen zich - meer dan eerder - zorgen maken over massamigratie. 'Mensen hebben het gevoel: waar gaat dit heen? Alsof we met een heel nieuw probleem te maken hebben', aldus De Boer bij Op1. 

Zitten we in een vluchtelingencrisis?
Het korte antwoord: nee. 'Er komen al honderden jaren heel veel vluchtelingen naar Nederland en Nederland heeft ook heel veel vluchtelingen geproduceerd. Dat gaat over miljoenen.' Het is geen recent fenomeen, bevestigt historicus Herman Pleij. 'Dat is nogal kwalijk.'

Wie is verantwoordelijk voor de 'Nederlandse identiteit'?
De laatste jaren gaat het in gesprekken over vluchtelingen vaak over de term 'identiteitspolitiek', volgens Pleij. 'En dat is heel vervelend. Dat is die politiek dat landen suggereren dat "autochtonen" - die term wordt ook echt gebruikt, er zouden dus echte Engelsen zijn en echte Nederlanders - de natie hebben gevormd. Daar worden een soort superioriteitsgevoelens ontwikkeld ten opzichte van nieuwe Nederlanders, want: "Die hebben dat land niet zo gemaakt."' Maar die gedachte klopt niet. Zij hebben de Nederlandse identiteit namelijk wel degelijk gevormd. De Nederlandse identiteit is 'grappig genoeg grotendeels een product van vluchtelingen', weet De Boer.

Onze historische nationale helden hebben vaak een migratieachtergrond: Willem van Oranje werd geboren in Dillenburg, Duitsland en 'heeft zijn hele leven lang Frans gesproken', aldus De Boer. En Anne Frank werd geboren in Duitsland, waar ze op 4-jarige leeftijd vandaan vluchtte naar Nederland. 'Zij heeft nooit het Nederlands staatsburgerschap gekregen. Sterker nog: had zij de oorlog overleefd, dan zou ze aanvankelijk als vijandelijk staatsburger aangemerkt worden vanwege haar Duitse achtergrond. Niet dat zij geen Nederlandse was - ze schreef in het Nederlands en ze voelde zich Nederlandse, maar zo werd ze niet herkend.'