Steeds meer mensen kampen met psychische klachten. Hoe komt dat?

Ruim een kwart van de Nederlanders had in 2022 last van psychische klachten. Hoe komt dat en wat is de oplossing?

‘Dat steeds meer mensen kampen met psychische problemen, zie je gelijk wanneer je kijkt naar de enorme wachtlijsten bij praktijken en de GGZ’, meldt psycholoog Sabine Klaver in Vroeg!. ‘Het is verontrustend, maar niet onverwacht.’ Voornamelijk cijfers met betrekking tot stemmings- en angstklachten gaan door het dak. Klaver ziet steeds meer aanmeldingen binnenkomen in haar eigen praktijk, waardoor zij een patiëntenstop heeft moeten instellen. En tot haar grote frustratie hebben ze het er pas ‘nu het de spuigaten uitloopt over in Den Haag’. Terwijl dit probleem al veel langere tijd speelt.

‘Het leven is een feestje, je moet alleen zelf de slingers ophangen’
'Vroeger leek het leven veel overzichtelijker, maar nu verwachten we er meer van.' Volgens Klaver is de mentaliteit erg veranderd. ‘We stellen ons tegenwoordig verantwoordelijk voor ons eigen geluk, alsof we dat zelf moeten creëren. Als dat niet lukt, geven we onszelf de schuld. Terwijl dompers ook gewoon bij het leven horen; er bestaat geen leven vrij van lijden.’ Door de komst van sociale media wordt onze drang om onszelf en ons leven te vergelijken enorm gestimuleerd. ‘Er zit een enorme bron van vergelijkingsmateriaal in onze broekzak.’ Ons brein vindt het nogal lastig om het rationele te onderscheiden van het ‘gemaakte’. ‘Op het moment dat we op social media zien hoe leuk iedereen het heeft, wéten we wel dat dat de realiteit niet is, maar ervaren we dat anders.’

Lees: 'Hoe stuurt Instagram ons ideaalbeeld?'

Stadsleven
‘Onder stadsbewoners zien we onder andere de grote cijfers’, stelt Klaver. ‘Ik vermoed dat dat ligt aan het feit dat het leven in een stad een stuk anoniemer is.’ Die anonimiteit zorgt voor individualisering. ‘Dát gaat vaak gepaard met psychische klachten. Een stad zit vol met mensen, maar er leeft veel eenzaamheid.’

Eenzaam door corona
Je zou kunnen denken dat de pandemie voor deze stijging heeft gezorgd. Uit onderzoek bleek echter het tegendeel. ‘Onderzoekers stellen dat corona geen oorzaak is, omdat de cijfers daarvóór ook al stegen, maar we moeten hetgeen dat mensen zelf zeggen serieus nemen.’

Een doorbroken stigma?
Een andere misvatting is dat de stijging een gevolg is van een doorbroken stigma: veel mensen denken dat mensen nu makkelijker praten over mentale problemen, waardoor er ook meer diagnoses zijn. ‘Het tegenovergestelde is waar’, vindt Klaver. ‘Ik merk dat veel mensen juist níét graag praten over hun psychische gemoedstoestand.'

Praten, praten, praten
'Als er meer wordt gepraat over mentale problemen stapelt het zich niet op.’ Klaver verwacht dat als we meer met elkaar praten over deze onderwerpen, in plaats van enkel met de psycholoog, dat die cijfers dan zullen dalen. ‘Als je buurvrouw jou glimlachend tegemoetkomt, betekent dat niet dat haar leven perfect is; het is geen slecht idee om het daar eens met elkaar over te hebben.’

Aanpakken binnen de politiek
‘Er moet meer worden ingezet op het voorkomen van ernstige problemen.’ Volgens Klaver is preventie hetgeen waar vaak op bezuinigd wordt. ‘Maar ik vraag me ook af waarom mentale gezondheid en veerkracht geen vast onderdeel is op scholen.’ Volgens de psycholoog leren jongeren dan hoe ze met bepaalde klachten om kunnen gaan en oefenen ze om erover te praten.

De toekomst?
Het is de vraag of deze cijfers volgend jaar weer zullen dalen. ‘Ik zou heel graag willen zeggen van wel’, lacht Klaver. ‘Maar ik denk dat we de grote verschillen over 10 à 15 jaar pas gaan zien!’