Hoe is het om als gezin samen te leven in de natuur?

Zelf vuur maken, eten zoeken, afzien en samenwerken op vreemde bodem. In Last family standing survivallen vier gezinnen in de wildernis van Kroatië.

Geen telefoon, spelcomputer of uitgebreide garderobe. Evenmin een luxe uitklaptent of overdadige proviand. In plaats daarvan: een afgemeten voedselpakket, provisorische schuilplaatsen en zelfgemaakte vuren.

Kortom: ook in het tweede seizoen van BNNVARA's Last family standing moeten vier gezinnen zien te overleven in de natuur van Kroatië. Daarnaast trekken ze langs kampen die in het teken staan van de elementen water, vuur, lucht en aarde. En ze kunnen onder toeziend oog van presentator Emma Wortelboer punten verdienen met verschillende opdrachten – ‘maak van jute een slaapzak en overnacht buiten’ – om het spelprogramma te winnen.

Plaats van handeling is opnieuw het met bossen omzoomde Krušćica-meer. Eindredacteur/ regisseur Yorn Wynants over die keuze: ‘Het gebied vormt een mooie spelarena waar je ook nog de confrontatie met jezelf en de natuur aan kan gaan. Er zijn niet veel van die plekken in Europa die dat bieden en die je tegelijkertijd goed kunt afsluiten en bewaken om de veiligheid van de families te garanderen.’

Want het maken van Last family standing blijkt een behoorlijk logistieke operatie. Een zestienkoppige Nederlandse crew reist voor vertrek van de deelnemers al naar de locatie af. Het naburige hotel Albatros, waar het personeel inmiddels fan is van het programma, fungeert als hoofdkwartier waar wordt geslapen en gegeten. Van daaruit wordt ook de productie geregeld en de samenwerking gecoördineerd met vier vaste Kroatische krachten: een fixer, een hoofd beveiliging en twee mensen die zorgen voor logistieke ondersteuning.

De zorgvuldig geselecteerde en vooraf psychologisch geteste families arriveren later ter plekke voor hun zestien dagen durende verblijf. Deze editie komen de volgende gezinnen in actie: de Bossche familie Gijsel-Kake: Eric (42), Patience (37), Nguvii (18), Otja (15), Maurice (15) en Sophia (11). De Klasens uit Emmen: Irma (42), Dewi (18), Dilara (14) en Ilayda (13). Het Alkmaarse gezin Hotting: Marc (39), Salbrina (42), Thygo (16) en Brayan (14). En de uit Den Bosch afkomstige Schönbergers: Titus (45), Marianne (45), Vere (12) en Ruben (11). We vroegen de makers naar de komende reeks.

De locatie is hetzelfde als vorig jaar, is er inhoudelijk wel gesleuteld aan het programma?
Yorn Wynants: ‘Ja. In het eerste seizoen zagen de families elkaar even aan het begin, daarna niet meer tot in de finale. Onderzoek wees uit dat kijkers toch een beetje interactie tussen de families misten. Daarmee zijn we aan de slag gegaan. De gezinnen treffen elkaar nu om de aflevering voor een spel. Daardoor creëren we wat meer strijd en wordt Last family standing iets meer een ­afvalrace.’

Uitvoerend Skyhigh TV-produ-cent Bloeme Keilson: ‘Dit maakt het niet alleen spannender voor de kijker. Ook de deelnemers zijn daardoor enthousiaster om de spellen en opdrachten te willen winnen. We maken een kinderprogramma dat een wedstrijd bevat maar waarin de nadruk ligt op survivallen.’

Wynants: ‘De rol van Emma Wortelboer verandert ook iets, wordt groter. Vorig seizoen kwamen de families weinig bij elkaar, waren ze meer aan zichzelf overgeleverd. Dan heb je geen presentator nodig. Nu wel. Ze leidt alle spellen, fungeert als host en vormt de jury. Daarnaast voert ze verdiepende gesprekken een op een met de kinderen. Die combinatie vraagt veelzijdigheid.’

Welke gezinnen zijn geschikt om deel te nemen aan Last family standing?
Eindredacteur Iris van den Hoek: ‘Families die van het buitenleven houden. Ze moeten geen super survivors zijn. Dus het is niet de bedoeling dat ze vooraf in zware training gaan om elk spel perfect te kunnen spelen. Gewone doorsnee mensen die je dus ook buiten hun comfortzone ziet. Verder kan bij het ene gezin bijvoorbeeld de vader goed knopen maken en zijn de kinderen handig in hutten bouwen. En bij het andere zijn ze juist handig in zoeken naar eten in de natuur. Maar samenwerken, goed luisteren en elkaar vertrouwen zijn net zo belangrijk.’

Keilson: ‘We hebben eveneens gekeken naar een diverse mix qua families. Ook voor de herkenbaarheid. Zo vormen de Gijsel-Kakes een samengesteld gezin. De helft woonde in het verleden op een boerderij in Namibië en de anderen komen juist uit de stad. Hoe werkt die dynamiek? De Hottings hebben twee ontzettend drukke puberjongens. En bij de Klasens heb je drie meiden van wie de oudste in transitie is.’

Wynants: ‘Elk gezin heeft een eigen reden om mee te doen aan dit avontuur. Zo zeiden de Hottings dat ze elkaar in de ratrace van het dagelijks leven een beetje kwijt geraakt waren. Thuis deden ze weinig samen. Daarom wilden ze lekker de bush in om elkaar weer op een andere manier te leren kennen. Dat is ook het startpunt van dit programma: elkaar terugvinden door die confrontatie met de natuur en met jezelf, op een vreemde plek samen naar oplossingen zoeken. En dat zonder telefoons. Verveling bestaat namelijk ook in de natuur. Je zult daarmee – net als met andere dingen die op je pad komen – op een andere manier moeten omgaan dan thuis. En dat is de extra laag van het programma.’

De serie bevat Expeditie Robin-son-achtige elementen. Zijn jullie extra voorzichtig omdat er behalve volwassenen ook kinderen meedoen?
Wynants: ‘Uiteraard. We hebben dit jaar gezinnen gecast met iets oudere kinderen. De jongste was vorige keer negen. Dat was best heftig. Ik heb Robinson in het verleden ook gemaakt. De dynamiek was daar totaal anders: mensen kennen elkaar vooraf niet en het draait erom jezelf als individu in die groep naar boven te vechten terwijl er echt honger wordt geleden. Bij Last family standing krijgen kinderen hooguit trek. We laten een kist met basis-eten achter. Bovendien ligt de nadruk op met elkaar problemen oplossen en naar de ander omkijken.’

Van den Hoek: ‘Het moet spannend zijn en toch leuk blijven. Echte honger wordt er niet geleden. Maar het was dit jaar veel kouder dan het vorige seizoen. Wanneer het hard waait en regent en je hoort rare geluiden middenin de nacht voel je je al kwetsbaar genoeg. De impact kan behoorlijk zijn, zien we via de eigen cameraatjes van de deelnemers die uniek beeldmateriaal opleveren. Het is een pittig avontuur. Maar de veiligheid is door alle security natuurlijk goed gewaarborgd.’

Zorgt dat avontuur na afloop voor blijvende veranderingen binnen families?
Keilson: ‘Ja, dat hebben we gezien bij de families die deelnamen aan de vorige editie. Ze hebben ons laten weten dat ze het gevoel hebben dat ze, zowel de ouders als pubers, dichter bijelkaar zijn gekomen door dat gezamenlijke verblijf. Meer begrip hebben gekregen voor elkaar. We hebben met hen en met de gezinnen van dit seizoen alle afleveringen teruggekeken. Ze noemden het een louterende ervaring. Ik weet niet of ze nu tijdens het eten nooit meer op hun telefoon kijken. Maar misschien doen ze dat wel minder dan voorheen.’

Wynants: ‘Wanneer ze in plaats van negen uur per dag straks zes uur kijken, voelt dat voor ons al als een goede bijdrage. We hebben het zaadje geplant dat communiceren belangrijk is. Dat je moet overleggen. En dat het niet erg is om af en toe stiltes te laten vallen. Thuis deden ze dat nooit, in de bush wel. Het effect op langere termijn valt niet te voorspellen, maar ik denk dat deze gezinnen iets gaan hebben aan die sleutelmomenten. Ik zie alleen al dat er bij de kinderen onderling meer respect voor elkaar is ontstaan. Dat de grote broer zijn zusje niet alleen maar ziet als kleine opdonder, maar ook als iemand die sterk is en van aanpakken weet. Dat die stoere puber ook zijn kwetsbare kant aan zijn ouders en broers of zussen durft te laten zien. Dat ontroert mij. Last family standing is beter dan gezinstherapie: ik had mijn eigen familie dit avontuur ook wel gegund. Daarbij is meedoen belangrijker dan winnen. Je gaat gezamenlijk uit je hoofd en in je handen waardoor je anders naar elkaar kijkt. Het bezorgt mij ontzettend veel trots en plezier wanneer ik dat bij die gezinnen zie gebeuren.’

Van den Hoek: ‘Het programma geeft zowel kids als ouders een boost. Ze leren elkaar meer waarderen. Ondanks en misschien vooral dankzij zwakke momenten waarbij zij wel eens in tranen zijn of er niet altijd even chique op staan. Dat is ook het echte leven.’

Zien we Last family standing ook in het buitenland opduiken?
Keilson: ‘Tijdens de afgelopen tv-beurs in Cannes was er veel interesse voor. Maar het is nog niet officieel verkocht. We wachten af of dit binnenkort gaat gebeuren.’