Kan je je vrouwelijk voelen zonder haar?

Opeens valt (al) je haar uit. Wat dan? En kan je je nog vrouwelijk voelen met een kale kop?

Alopecia is een ziekte waarbij plotseling (al) het haar uitvalt, ook op het hoofd. Dit overkomt mannen en vrouwen. Nog geen twee procent van de mensen krijgt hiermee te maken. Er zijn verschillende varianten. Sommige mensen krijgen enkele kale plekken (alopecia areata), terwijl bij anderen al het haar over het hele lichaam uitvalt (alopecia universalis); dus ook de wimpers en wenkbrauwen.

De haaruitval wordt veroorzaakt door een fout in het immuunsysteem. Het is een auto-immuunziekte. Dat wil zeggen dat het lichaam zijn eigen haarzakjes aanvalt. Met als gevolg dat er geen nieuwe haren meer kunnen groeien.

In Nederland hebben zo’n 250.000 mensen in meer of mindere mate last van de ziekte. Mannen en vrouwen. Maar waar zijn zij dan? Het beeld van kale mannen is ons allen bekend, maar kaalheid onder vrouwen blijft een groot taboe.

Daarom draagt Hermien een pruik. In 2017 gaat Tim Hofman in Je zal het maar hebben bij haar langs. Hermien lijdt al van jongs af aan aan haaruitval. Een jaar voor Tims bezoek is al haar haar volledig uitgevallen. Sindsdien gaat ze de deur niet meer uit zonder haar pruik. ‘De enige associatie met kaal zijn (bij vrouwen) is chemo’, aldus Hermien. Er wordt haar dus ook geregeld gevraagd of ze ziek is. ‘Ik ga zo de straat niet op. Dat vind ik te confronterend.’

‘Vind je jezelf mooi?’, vraagt Tim. ‘Met haar en make-up wel, maar zonder vind ik het wel lastig’, geeft Hermien toe.

Lotte herkent dit gevoel. Ook zij heeft alopecia en sinds ze elf jaar oud is draagt ze een pruik. Maar steeds vaker vraagt ze zich af waarom dat haar toch zo belangrijk is. Die vraag probeert ze te beantwoorden in de documentaire Het is maar haar. Durft ze haar pruik af te zetten?

Ze spreekt af met Veronique, die een jaar geleden binnen twee weken al haar haren heeft verloren. ‘De eerste twee maanden waren echt wel vrij pittig. Na twee weken ben ik naar een pruikenboer gegaan, een week later kon ik hem ophalen.’ In de beginperiode is Veronique veel bezig met de mening van anderen. ‘Wat zullen ze ervan vinden?’ Maar al snel maakt deze gedachte plaats voor een ‘don’t give a fuck’-mentaliteit, zoals ze het zelf noemt. ‘Wat boeit het? Ik moet er wat van vinden. Het is op mijn hoofd. (…) Het is wat het is.’

‘Maar hoe doe je dat?’, vraagt Lotte zich af. ‘Nou: zo!’, zegt Veronique terwijl ze midden in de winkelstraat haar pruik van haar hoofd trekt. Maar zo makkelijk is het niet van begin af aan geweest. De eerste keer zonder pruik was ook voor Veronique een enorme drempel. En zelfs nu houdt ze er rekening mee als ze zonder pruik de deur uitgaat. ‘Wat bij mij wel heel goed werkt, als ik kaal ga, is oorbellen indoen. Dat houdt het voor mezelf wat vrouwelijker.’ Want de link tussen vrouwelijkheid en lange lokken is snel gemaakt. Ben je met het uitvallen van je haar dan ook je vrouwelijkheid kwijt? Zo voelt dat vaak wel, volgens Veronique. ‘Dus dat los ik op met oorbellen.’

Al op jonge leeftijd had Lotte door dat ze anders was. ‘Als kind denk je: mooie mensen hebben haar. Alle mensen die ik ken hebben haar. Ik heb geen haar. Ik ben anders. Ik word gepest. Met haar lost dat zichzelf op.’ Daarom zette ze een pruik op. Om niet meer op te vallen. Ook Lotte’s moeder is opgevallen hoe ze daar al op jonge leeftijd mee worstelde. ‘Altijd het gevoel dat je anders bent dan een ander. Je moest altijd op je hoede zijn. Helaas leven we in een wereld waar uiterlijk heel belangrijk is.’

Maar nu wil ze dat doorbreken. Het moment van de waarheid is aangebroken voor Lotte. Zij gaat voor het eerst sinds haar elfde naar buiten zonder pruik. ‘Ik voel me niet lelijk zonder mijn pruik, maar je lijkt heel snel ziek. Mensen denken dat je ziek bent. Er wordt gewoon naar je omgekeken. En niet op een goede manier.’

‘Ik denk dat het voor jou een enorme bevrijding wordt’, zegt Lotte’s moeder. En dat is het. Maar het is nog enorm wennen. ‘Ik moet op een punt komen in mijn leven dat ik mijn net zo zelfverzekerd voel zonder haar. En dat ga ik zeker doen, maar ik weet niet of dat dit het moment is.’

Bekijk de documentaire hier.