Je nachtrust meten met een slaapapp: hoe kan dit leiden tot een ongezonde obsessie met slaap?

Veel mensen gebruiken zogenaamde slaapapps om meer inzicht te krijgen in hun slaappatronen. Minder bekend is dat je door deze apps extra risico loopt om een ongezonde obsessie met slaap te ontwikkelen. Het kan zelfs uitmonden in een aandoening met de naam orthosomnie: 'Mensen worden onrustig van de gegevens die ze terugkrijgen.'

'Ik ben over het algemeen best een goede slaper, denk ik tenminste', aldus Mai Verbij in Kassa. Toch is Mai benieuwd naar wat een aantal populaire slaapapps haar nu écht over haar slaap kunnen vertellen. Want wat zeggen dit soort apps eigenlijk over de kwaliteit van je slaap? En voegen ze überhaupt iets toe? Mai neemt een viertal populaire apps onder de loep.

Deze apps werken op verschillende manieren, zo vertelt Mai. Via de microfoon in je telefoon vangen ze geluid op, en op basis daarvan kunnen ze na verloop van tijd jouw slaappatroon in kaart brengen. Ook geven deze apps advies met betrekking tot het verbeteren van jouw slaapkwaliteit.

Daarnaast beschikken de apps over een wekfunctie die jou wekt op een gunstig moment, namelijk een moment waarop je licht slaapt. Het idee is dat je dan prettiger wakker wordt. Tijd om de proef op de som te nemen, en wel aan de hand van vier verschillende apps.

De eerste nacht heeft Mai naar eigen zeggen niet heel lang geslapen. Ook is ze niet goed uitgerust. Volgens de gegevens die de app Sleep Cycle heeft verzameld, zou Mai zo’n zevenenhalf uur in bed hebben doorgebracht, waarvan ze bijna zes uur écht in slaap was. Ook heeft de app snurkgeluiden vastgelegd. 'Confronterend!', zo vindt Mai.

Opvallend is dat Pillow, een andere app, aangeeft dat Mai gewoon de volle zevenenhalf uur heeft geslapen. Dat kan volgens Mai niet kloppen, want ze heeft nog zeker een half uur op haar telefoon gezeten nadat ze naar bed ging. Beide apps geven compleet verschillende resultaten, en dat is merkwaardig.

De tweede nacht heeft Mai héél slecht geslapen. De app Pillow geeft wederom aan dat ze zevenenhalf uur heeft geslapen, maar Mai denkt daar toch echt anders over: 'Ik kan je één ding garanderen: dat heb ik écht niet gedaan.'

Volgens Sleep Cycle heeft Mai acht uur doorgebracht in bed, waarvan zes uur slapend. Dat komt volgens Mai meer in de buurt. Ergens begint bij Mai al wat onrust te ontstaan over deze apps. Na twee nachten zou ze er eigenlijk al mee willen stoppen, zegt ze.

Hoe belangrijk is een goede nachtrust eigenlijk? Mai gaat langs bij de Technische Universiteit Eindhoven en gaat in gesprek met dr. Merel van Gilst, die als slaapdeskundige verbonden is aan het instituut.

'Heel belangrijk', reageert dr. Van Gilst op de vraag hoe belangrijk een goede nachtrust is. Dat merk je niet alleen op korte termijn; op lange termijn gaan er zelfs gezondheidsrisico’s meespelen. 'Meer kans op overgewicht, hart- en vaatziekten, maar ook dementie en psychiatrische klachten', zo somt slaapexpert Van Gilst een aantal mogelijke gevolgen op.

De derde nacht stapt Mai over op een andere slaapapp. Helaas was deze nacht volgens haar 'de allerergste en de allervervelendste'. Mai is meerdere keren wakker geworden en zoekt de oorzaak daarvan in zowel de hitte als het feit dat ze een slaapapp gebruikt. De app SleepWatch geeft aan dat Mai iets meer dan zes uur heeft geslapen en dat er nog de nodige ruimte tot verbetering is in haar kwaliteit van slaap. Nóg een andere app, genaamd SnoreLab, laat alleen de momenten zien waarop (snurk)geluid is waargenomen.

Van deze twee apps vindt Mai dat ze niet duidelijk aangeven wanneer ze precies wakker is geworden. Ook aan de betrouwbaarheid van de metingen twijfelt ze; een vermoeden dat na de vierde en tevens laatste nacht wordt bevestigd. Ook de vierde nacht was volgens Mai een slechte nacht, maar volgens SleepWatch en SnoreLab heeft ze toch echt zeven uur geslapen. Zelf denkt ze dat ze niet langer dan vijfenhalf uur heeft geslapen.

Aan het eind van het korte experiment heeft Mai 'meer vragen dan antwoorden' over het nut en de noodzaak van deze apps. Gelukkig kan ze voor deze vragen terecht bij Van Gilst.

Als Van Gilst de data bekijkt die door één van de apps gemeten is, valt op dat er nauwelijks REM-slaap is gemeten, maar wél heel veel diepe slaap. Deze resultaten wijken af van wat je van jonge, gezonde mensen kunt verwachten en mede daarom wordt getwijfeld aan de betrouwbaarheid van de metingen. 'Je hebt ongetwijfeld diep geslapen, maar zó veel en zó lang… dat zou bij mij vragen oproepen.'

Mai vertelt aan Van Gilst dat ze door het gebruik van deze apps eigenlijk best slecht heeft geslapen. Dat hoort Van Gilst wel vaker, zo geeft ze aan: 'Dat zien we best vaak. Mensen worden onrustig van de gegevens die ze terugkrijgen. Dat kan zelfs leiden tot een nieuwe slaapstoornis: orthosomnie.'

Van orthosomnie is sprake als mensen te veel bezig zijn met de kwaliteit van hun slaap. Juist door apps gaan mensen slechter slapen en krijgen ze uiteindelijk slapeloosheidsklachten, zo stelt Van Gilst.

Een bezwaar tegen deze apps is dat ze gebruikmaken van gegevens van jonge, gezonde mensen en dat deze apps worden getest op een hele kleine groep jonge mensen. Daardoor zijn dit soort apps volgens Van Gilst eigenlijk niet betrouwbaar genoeg, al helemaal niet als ze gebruikt worden door mensen met afwijkend slaapgedrag.

De populariteit van slaapapps wordt gezocht in het feit dat slaap simpelweg een onderwerp is dat mensen fascineert. Je maakt je eigen slaap immers niet heel erg actief of bewust mee, en daardoor wordt het voor sommigen interessant om tóch te proberen om er meer inzage in te krijgen, bijvoorbeeld via zulke apps.

'Raad je mensen zo’n app eigenlijk af?', vraagt Mai. 'Nou, ik raad het mensen in ieder geval niet aan', reageert Van Gilst. 'Als je het ziet als leuke gadget, prima. Maar als je je zorgen maakt – of gaat maken – over het gebruik van zulke apps, dan moet je er absoluut mee stoppen.'

Mai concludeert: 'Deze apps hebben mij vooral heel veel ellende gebracht. Nu geldt dit niet voor iedereen, dus probeer het gerust als je het één en ander zou willen meten.' Maar Mai kan niet wachten om de apps zo snel mogelijk van haar telefoon te gooien. 'Dit werkt gewoon niet voor mij. Ik ga even bijslapen.'