Is het einde van de banaan in zicht?

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: het einde van de banaan is inderdaad in zicht. Maar niet op een apocalyptische manier. Geen zorgen, je kan voorlopig nog gewoon bananensplitjes maken. Maar de banaan zoals wij die kennen – de Cavendish – gaat naar alle waarschijnlijkheid verdwijnen. En dat is voor onze bestwil. Want nu, terwijl je dit artikel leest, worden er velden vol met bananenplanten over de hele wereld geteisterd door enge schimmels. Wetenschappers maken zich hier zorgen over omdat de schimmelsoorten sterker worden en de bananen, zoals wij die kennen, minder weerstand bieden. Wetenschappers zijn daarom al jaren druk in de weer om een nieuwe superbanaan te ontwikkelen die wél tegen deze schimmels bestand is. En hoewel de schimmel niet schadelijk is voor mensen, is het natuurlijk ontzettend vervelend dat bananen de pineut zijn. Wat maakt de superbanaan dan zo 'super'?

Professor James Dale is biotechnoloog aan de Queensland University in Brisbane, Australië. Hij heeft veel onderzoek gedaan naar de schimmels en het weerstandsniveau van bananen. Na veel onderzoek heeft Dale twee patenten aangevraagd voor twee genen die in verschillende bananensoorten voorkomen. Deze genen zijn aantoonbaar resistent tegen de schimmel. En nu is hij met zijn team bezig om een superbanaan te ontwikkelen die bestendig is tegen de schimmels die bananenplanten nu wereldwijd teisteren. 

Maar goed, waarom eigenlijk? Nou, net als andere plantsoorten is de bananenplant vatbaar voor schimmelinfecties. De meest bekende infectie wordt ook wel de Panamaziekte genoemd. En ja – deze schimmelinfectie is gevaarlijk. De schimmel is in staat om de plant volledig binnen te dringen en alle mogelijkheden tot voeding af te sluiten. Daarna sterft de plant een pijnlijke dood. In de negentiende eeuw heeft een vroege vorm van de Panamaziekte, de zogeheten  Fusarium oxysporum f sp cubense race 1-schimmel  (Type 1), een ravage aangericht in landen als Costa Rica en Australië. Velden vol met Gros Michel-bananen werden uitgeroeid. Heel zuur.

In 1960 verving de Cavendish-banaan de Gros Michel. Dit omdat eerdergenoemde banaan wél weerstand biedt tegen de Type 1-schimmel. Maar ook schimmels ontwikkelen en veranderen met de tijd. In 1990 was er sprake van een nieuwe en ontwikkelde variant van de Panamaziekte: de Tropical Race 4-schimmel. Ook wel TR4 genoemd. Deze weet aantoonbare schade aan te brengen aan Cavendish-bananenplanten. In 1990 waren de eerste gevallen bekend in Taiwan, maar inmiddels heeft de schimmel ook India bereikt, ’s werelds grootste bananenproducent. Het vervelende van de TR4-schimmel is dat deze nog gevaarlijker is dan eerdergenoemde Type 1-schimmel. Daarbij komt dat de schimmel niet te verdelgen is. 

Naast een superbanaan zijn er ook andere voorstellen om de schimmel te lijf te gaan. Sanderson Bellamy, bioloog bij Cardiff University, stelt tegenover  The Guardian dat een betere biodiversiteit van belang is voor bananenplanten. Hij vertelt dat het belangrijk is dat bananenplanten groeien in omgevingen waar bijvoorbeeld ook andere vruchten groeien, dit omdat zo het ecosysteem verbetert en vervelende schimmels als deze door andere microben afgeweerd kunnen worden. Maar goed – zeg nou zelf: een superbanaan klinkt toch veel leuker? 

Het is wel even wachten tot de nieuwe banaan op de markt komt. Dale geeft aan dat dit nog een jaar of tien kan duren.