Hoe zien de directiekamers in Nederland eruit?

Wie maken de beslissingen in Nederland? Wie staan er aan het hoofd van de grootste organisaties? Dat wilde mediacriticus en rechtshistoricus Madeleijn van den Nieuwenhuizen weten.

Madeleijn van Nieuwenhuizen, bekend van het mediakritische Instagramaccount Zeikschrift, gooit het over een andere boeg. De afgelopen maanden is ze in verschillende organogrammen van Nederlandse organisaties gedoken met de vraag: wie maken hier nou écht de dienst uit? Het resultaat was even schokkend als voorspelbaar. Helaas.

Het resultaat van haar onderzoek deelt ze op het gloednieuwe Instagramaccount Directiekamers. ‘Een visualisatie van macht in Nederland’, noemt ze het zelf in De Nieuws BV.Anders dan de naam doet geloven beperkt Van den Nieuwenhuizen zich niet alleen tot de directiekamers: ook raden van toezicht en raden van commissarissen moeten eraan geloven.

Om een zo compleet mogelijk beeld te geven gaat ze talloze organisaties af, in talloze sectoren. Van het bedrijfsleven tot de culturele sector en van politieke partijen tot woningcorporaties. De eerste ‘lading’ is nu klaar en is te bekijken op het Instagramaccount. Onder andere PostNL, Stedelijk Museum Amsterdam, KNVB, CDA, Kamer van Koophandel, Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat, VPRO en Rabobank worden onder de loep genomen. Maar daar blijft het niet bij. De komende maanden zal Van den Nieuwenhuizen het account blijven aanvullen met directiekoppen. ‘Ik wil stoppen rond de honderd.’

En met succes: al binnen 24 uur heeft het account haar eerste 10.000 volgers. Maar ook het effect blijft niet onopgemerkt. Van den Nieuwenhuizen deelt een story waarin ze vertelt veel respons te krijgen. Vooral de berichten van mensen van kleur vallen haar op. ‘Ik zie emotionele berichten van mensen van kleur die het project heel belangrijk maar ook verdrietig vinden. Tegen jullie wil ik zeggen: ik hoor je, ik begrijp - voor zover ik dat kan - je verdriet.’

Want helaas wordt in deze visualisatie al gauw pijnlijk duidelijk hoe weinig mensen van kleur aan het hoofd van grote Nederlandse organisaties staan. De stoelen in de directie, raad van toezicht en raad van commissarissen worden voor het overgrote deel gevuld door witte mannen op leeftijd.

Neem bijvoorbeeld de KNVB. De directie telt daar in totaal acht personen. Zeven van hen zijn man en wit. Meta Römers, directeur operations, is de enige vrouw in hun midden. Opvallend volgens Van den Nieuwenhuizen. ‘Als je naar voetbal kijkt, dan kijk je naar teams. Je kijkt bijvoorbeeld naar Ajax, PSV, Feyenoord, AZ. Als je ziet hoe die teams eruitzien dan zie je een heel diverse club. (…) Alleen als je dus naar het bestuur kijkt van de KNVB, en met name de ledenraad van de KNVB, dan kun je daar vast leuk ‘Wie is het?’ mee spelen.’ De ledenraad bestaat uit dertig witte mannen. ‘Dus er is een hele grote discrepantie tussen de sector die het representeert en wat er gebeurt boven aan de top.’

‘Een verblindend licht wat ons tegemoet schijnt’, aldus Van den Nieuwenhuizen over de top van het CDA. Hierbij stipt ze het belang van representatie aan. Iets wat ze met dit account wilde benadrukken. Niet voor iedere organisatie is dat volgens haar even belangrijk. ‘Bol.com hoeft niet per se een afspiegeling te zijn van de Nederlandse samenleving. De politiek daarentegen pretendeert dat wel te zijn.’ Daarom valt het extra op dat een partij als het CDA overwegend wit is. ‘Daar zit niet veel kleur tussen. (…) In de laatste slide zie je dat er een persoon van kleur is aangesteld in de functie van beheer van het diversiteitsnetwerk.’ Dat is Devie Badloe, een vrouw van kleur.

Een deel van de (ontbrekende) diversiteit kunnen we zien: kleur, sekse en leeftijd. Maar er zijn ook een heleboel vormen die we niet zien, zoals seksuele voorkeur, sociale klasse en opleidingsniveau bijvoorbeeld. Daarvoor is deze visualisatie minder geschikt. Daarom zegt Van den Nieuwenhuizen het gesprek te willen aangaan, met volgers van het account, over 'waar wij het over hebben als we praten over diversiteit of representativiteit’.

Daarbij wil Van den Nieuwenhuizen wel een kanttekening plaatsen. Ze vraagt zich namelijk af of iemand alleen vertegenwoordigd kan worden door iemand uit zijn groep. ‘Ik hoop dat dat niet waar is’, zegt ze. ‘Ik, als vrouw, hoop dat er ook feministische mannen zijn die zullen pleiten voor eerlijke behandeling voor vrouwen.’

Nederland móet eerlijker en gelijkwaardiger. Help je mee? Steun BNNVARA en doneer.