Hoe kan het dat Ter Apel steeds zo vol zit?

Er hebben te vaak te veel mensen in Ter Apel geslapen. En nu is de maximumboete van anderhalf miljoen euro bereikt. Hoe zit dat?

Begin dit jaar besloot de rechter dat er maximaal tweeduizend mensen in Ter Apel mogen slapen. 'Elke dag dat het er te veel zijn moet het Centrum Opvang Asielzoekers (COA) vijftienduizend euro betalen aan de gemeente waar Ter Apel onder valt', legt Gijs van De Marker uit. Deze boete mocht oplopen tot maximaal anderhalf miljoen euro. 'En die is nu bereikt.' Hoe kan dat?

Het ligt niet aan de instroom: 'Neem de instroom van 2015 en 2022: in 2015 kwamen er volgens het CBS zo'n 45.000 asielverzoeken binnen; in 2022 waren dit er een stuk minder, zo'n 37.000. Toch ontstond er dat jaar enorme chaos in de asielopvang en sliepen er honderden asielzoekers buiten in Ter Apel. Terwijl we de veel grotere instroom, in 2015, wel kwijt konden.

Waar ligt het dan wel aan? Het zit zo: na het hoge aantal asielaanvragen in 2015 is er enorm bezuinigd op de asielopvang en de IND – 'dat is de dienst die bepaalt wie er in Nederland mag blijven en wie niet'. Er werden asielopvanglocaties gesloten zodra er bedden leegstonden. 'Net na 2015 kon dat ook, toen was het even rustiger. Maar nu de aantallen weer hoger liggen, heeft het COA te weinig plek.'

Ook bij de IND is bezuinigd; er is minder personeel waardoor de asielprocedures nu veel langer duren. 'In de wet staat dat de IND normaal zes maanden de tijd heeft om te beslissen over een asielaanvraag.' En hoewel dat al is verlengd met negen maanden, duurt een asielprocedure, volgens asieladvocaat Michael Yap, in werkelijkheid nu vaak zo'n twee jaar. 'Een asielzoeker die twee jaar moet wachten, houdt ook twee jaar een plek bezet die naar een nieuwe asielzoeker had kunnen gaan.'

Ook mensen die mogen blijven – oftewel: een status krijgen – kunnen nergens naartoe. 'Op dit moment zitten er zo'n twintigduizend statushouders in opvang van het COA omdat ze geen huis kunnen krijgen door de woningnood.'

'Het COA is constant in gesprek met gemeenten over het openen van extra opvanglocaties.' Begin dit jaar werd de spreidingswet aangenomen; daarmee zouden 'gemeenten in Nederland de opvang van asielzoekers eerlijk moeten verdelen. Maar doordat ons aanstaande kabinet zei een dikke streep te willen zetten door die wet, verloor het COA zicht op 2500 opvangplekken. Het lijkt er met de plannen van ons aankomende kabinet dus niet bepaald beter op te gaan worden'.