Hoe is het om gameverslaafd te zijn?

Floris Verdoes was drie jaar lang verslaafd aan gamen. Daar kwam hij op een zeker moment zelf achter. ‘Ik stond vroeg op ’s ochtends en begon met gamen. Als ik zin had in eten dan at ik wat, maar de rest van de tijd zat ik alleen maar te gamen. Dat ging door tot zeker twaalf uur ’s avonds. Ik was gestopt met school, vanwege het gamen.’

Hij was nog maar achttien jaar toen zijn verslaving begon. Pas op zijn 21e kon hij zelf inzien dat hij een probleem had. Maar zowel voor de jongere zelf als voor zijn omgeving is het vaak erg lastig in te schatten of iemand verslaafd is of dat het een uit de hand gelopen hobby is. Volgens Jan Willem Poot, oprichter van ‘Yes We Can Clinics’, is een gameverslaving aan de volgende zaken te herkennen: als iemand een groot aantal uren per dag speelt, als iemand niet meer naar school gaat, en als het sociale leven totaal wordt verwaarloosd. ‘Dan praat je over een groot probleem.

Geen licht aan het einde van de tunnel
 Deze eigenschappen herkende Floris ook bij zichzelf. ‘Vrienden, familie, en alle sociale contacten begonnen om mij weg te vallen. Een groot deel was al weg, maar op een gegeven moment zag ik helemaal geen licht meer aan het einde van de tunnel. Toen wist ik: hier moet ik iets aan doen, want dit gaat niet meer beter worden.’ Toen is hij naar zijn ouders toegestapt. Hij vertelde ze dat hij hulp wilde, dat hij het zelf niet meer zag.

Intrinsieke motivatie
Zijn ouders hebben hem er eerder op aangesproken, maar naar eigen zeggen was hij er toen nog niet klaar voor. ‘Ik kon nog niet zien dat ik hulp nodig had en ik bleef gewoon doorgaan tot het bittere einde.’ Volgens Poot is die intrinsieke motivatie van de jongere zelf heel erg belangrijk. ‘We zien ook veel families binnenkomen waarvan de jongere nog niet zo gemotiveerd is om zijn hele leven om te gooien, wat wel noodzakelijk is. Zij hebben het besef vaak nog niet, terwijl het probleem al best heftig kan zijn.’

Duizend jongeren
Maar volgens Poot is gamen an sich geen probleem. Het is zelfs heel erg leuk voor jongeren. Het probleem van verslaving komt ook niet bij veel jongeren voor. Poot: ‘Er zijn maar een paar duizend jongeren in Nederland die dit extreme gedrag vertonen. Maar dat is wel zo heftig dat ze al drie jaar, volledig geïsoleerd, vijftien tot achttien uur per dag gamen. Zeven dagen per week. Ouders weten niet meer wat ze met deze kinderen moeten doen. Dan moet je zo’n verslaving ook echt behandelen als een cocaïne- of alcoholverslaving.’

Gokelementen
 Toch zit er volgens Poot een groot gevaar in games. Deze worden tegenwoordig namelijk zo intelligent gemaakt dat de enige manier om in een spel status te verwerven of beter te worden is volgens Poot door nog meer te gamen en nog vaker terug te komen. Daarvoor worden ze namelijk beloond door het spel. ‘En nu zijn we al zo ver dat die gokelementen er al inzitten. Waarvan we allemaal zeggen: jongeren onder de achttien mogen niet naar het casino, maar precies dezelfde gokelementen zitten ook in die games. Wij begrijpen daarom heel goed dat we ieder jaar een verdubbeling van het aantal aanmeldingen van jongeren met een gameverslaving zien.’

Geldproblemen
In het gamen gaat veel geld om, daarom raken gameverslaafde jongeren ook geregeld in geldproblemen. Floris woonde in de tijd van zijn verslaving nog bij zijn ouders en had geen vaste lasten, dat heeft hem gered, zo zegt hij zelf. ‘Al het geld dat ik had ging naar het gamen. Ik had gelukkig alleen zakgeld. Maar dat maakte ik daar allemaal aan op.’ In de spellen worden namelijk veel dingen tegen betaling aangeboden. Soms, volgens Floris, om beter te worden, maar vaak ook gewoon omdat het leuk is of om status op te bouwen. ‘Ze zitten in alle games verstopt en het is heel verleidelijk. Status opbouwen, beter worden, het zijn allemaal aspecten die het verleidelijker maken om meer geld uit te geven.’

In-game aankopen 
De zoon van Lotte Asveld is twaalf jaar. Ook hij gamet veel. De verleiding die het spel bij deze jonge kinderen aanwakkert werd pijnlijk duidelijk toen Asveld bericht kreeg van haar creditcardmaatschappij. ‘Binnen een paar dagen had hij een enorm bedrag uitgegeven aan in-app aankopen. Toen ik hem ermee confronteerde schaamde hij zich ervoor. Hij vertelde dat hij in het spel helemaal niet nadenkt over de gevolgen. Hij wist wel dat hij fout bezig was, maar dat spel is zo aantrekkelijk.’

Intensieve behandeling
Floris is voor zijn verslaving opgenomen geweest in een kliniek in Zuid-Afrika. Daar viel voor hem pas echt het kwartje dat hij verslaafd was. Hij dacht zelf alleen gedragsproblematiek te hebben. Maar aldaar bleek dat hij echt verslaafd was. ‘Daar heb ik twee maanden intensieve behandeling gehad. Verslaafden hebben daar geen toegang tot hun verslaving. Je gaat niet gamen.’ In de kliniek van Poot wordt een vergelijkbare behandeling geboden. ‘Het is 'cold turkey' stoppen. Bij heroïne- of alcoholverslaafden zie je dan veel fysieke afkickverschijnselen. Bij jongeren met een gameverslaving uit zich dat voornamelijk in angst en zweten.’

Verantwoordelijkheid gamebouwers
Volgens zowel Asveld als Poot zou de verantwoordelijkheid van de verslaving minder bij de gebruiker en meer bij de maker van het spel moeten liggen. Asveld, die ook onderzoeker aan de TU Delft is, geeft haar studenten altijd mee na te denken over de gevolgen van een game die zij ontwikkelen. Toch is dit geen vereiste. Er bestaan namelijk geen regels over verslavende factoren in games. Opvallend is ook dat jongeren volgens Poot altijd binnenkomen met dezelfde games waar ze verslaafd aan zijn. ‘Fortnite, World of Warcraft, League of Legends, dat zijn allemaal voorbeelden van games die zo ver doorontwikkeld zijn dat het doel is om zo veel mogelijk en zo lang mogelijk te blijven spelen en uiteindelijk ook kleine aankopen te doen. Die game-industrie is net even iets te ver doorgeschoten met deze ontwikkelingen. (…) Ik zou graag zien dat zij hun eigen verantwoordelijkheid nemen.’

Met Floris gaat het nu een stuk beter. Hij heeft, zoals hij het zelf noemt, weer 'normale' hobby’s. Hij spreekt met zijn vrienden af, leest veel en speelt piano. Hij gamet helemaal niet meer.