Journalist Saber Perzad: 'De Taliban accepteerden de manier waarop wij werkten niet' | Gevlucht na de val

Saber Perzad was een van de belangrijkste journalisten van Afghanistan, tot hij moest vluchten. Hij maakte een serie over en met lotgenoten.

Wanneer Saber Perzad, een populaire journalist en televisiepresentator van de Afghaanse commerciële omroep TOLOnews eind 2019 een reportage maakt over een meisje dat aan het paragliden is met haar coach – met wie ze niet getrouwd is – wordt hij bedolven onder de (anonieme) bedreigingen en volgt er een aanslag op zijn auto. De taliban is niet blij met zijn berichtgeving. Specifieker: de manier waarop de vrouw in beeld wordt gebracht is in strijd met de islamitische opvattingen zoals de taliban deze hanteert. Hij besluit noodgedwongen te vluchten, naar Nederland.

Enkele maanden eerder, in het voorjaar van 2019, reist Perzad voor een reportage naar Nederland. Om de Afghaanse bondscoach, die in Nederland woont, te interviewen heeft hij een persvisum nodig. Niet wetende dat dit visum hem een halfjaar later een poort richting veiligheid en een nieuw leven zal geven.

TOLOnews en de taliban staan al jaren lijnrecht tegenover elkaar. Bij een bomaanslag kwamen al eens zeven collega’s van Perzad om het leven. Perzad voelt dat hij moet vluchten, maar waarheen? Op dat moment ziet hij in zijn paspoort dat zijn persvisum naar Nederland nog een paar dagen geldig is. Hij twijfelt geen moment, laat vrouw en kind met pijn in het hart achter en boekt een ticket.

Nu, vier jaar later, ontmoeten we Perzad op de burelen van de VARAgids naar aanleiding van de serie Gevlucht na de val die op NPO Start verschijnt. Hierin ontmoet Perzad landgenoten die in 2021, na de val van Kabul, dezelfde vlucht hebben moeten maken: ‘De taliban accepteerden niet de manier waarop wij werkten’, zo begint Perzad. ‘Nu is TOLOnews overgenomen door de taliban en wordt het nieuws gecensureerd. Er is geen vrijheid van meningsuiting meer en al mijn collega’s zijn weg.’

Aangekomen in Nederland is de eerste stop Ter Apel. ‘Ik heb op 14 januari 2020 asiel aangevraagd, om tien uur ’s avonds. Twee nachten heb ik daar met honderden anderen moeten doorbrengen. Ik werd naar Budel gestuurd, bij Eindhoven. Die twee weken daar waren een nachtmerrie. Honderden mensen in een lange rij, met een papier dat je moest inleveren in ruil voor een warme maaltijd. Ik voelde me daar heel eenzaam.’

Daarna wordt de nieuws-anchor, een van de bekendste mediapersonen van Afghanistan, overgebracht naar Dronten. In het azc aldaar duurt het tot augustus 2021 voor hij een verblijfsvergunning krijgt. ‘Dat kwam als een verrassing, ik had het niet meer verwacht.’ Vanaf dat moment kan Perzad aan zijn toekomst werken, mogen zijn vrouw en dochter naar Nederland komen, mag hij een taalcursus volgen en kan hij proberen zijn vak weer op te pakken: ‘Ik wilde weer journalist worden, hoewel mensen in m’n omgeving het me afraadden omdat dat toch niet zou lukken. Ik ben direct begonnen met een cursus Nederlands en kon aan ’t werk in het magazijn van Just Carpet, waar ik veel heb opgestoken van collega’s. Vervolgens ben ik naar het lokale nieuwsstation van Kampen, waar ik nu woon, gegaan en heb daar een aantal reportages mogen maken als vrijwilliger. Dat heeft me enorm geholpen de taal te leren. En op Linkedin heb ik alle Nederlandse journalisten die ik kon vinden toegevoegd. Ik was enorm gefocust en gemotiveerd.’

Zo komt Perzad in contact met Sahar Noor, destijds diversiteitsmanager van BNNVARA. Via enkele korte stages bij onder meer BOOS ontstaat het idee om een documentaireserie te maken over de val van Kabul. Perzad zet met dit vijfluik zijn eerste stappen in de Nederlandse journalistiek, een vak dat hem zo dierbaar is. Hoe anders is dat voor de landgenoten die door Perzad worden geïnterviewd. Allen ontvluchtten ze Afghanistan in augustus 2021, nu twee jaar geleden, nadat de Amerikanen er vertrokken en het bestuur in handen viel van de taliban. Perzad: ‘We zijn lotgenoten. Ik weet wat zij doormaakten en doormaken. Ik kende deze mensen van vroeger. Het zijn bekende Afghanen. Ik vraag ze onder meer of ze twee jaar geleden ooit hadden kunnen denken dat ze nu de afwas zouden doen bij een La Place-restaurant langs de snelweg. Dat is niet voor te stellen, natuurlijk. Deze mensen hadden een heel ander leven en ze dromen er net als ik allemaal van om hun beroep ook in Nederland te kunnen uitoefenen. Maar het vergt acceptatie en doorzettingsvermogen. Dat zeg ik ze ook allemaal. Het kan wél.’

Mahbob Darabi had jarenlang twee populaire snookerclubs in Kabul en was voorzitter van de Afghaanse snooker-federatie. Nu werkt hij als kok bij een restaurant in Nijmegen.

Nasir Ahmad Dastgirzada werkte als programmamaker bij een commerciële omroep. Hij is in Nederland bezig met een taal- en inburgeringscursus.

Nematullah Ahmadi was een bekend grimeur en make-up-artiest in de theater- en filmindustrie. In Nederland is hij bezig met het leren van de Nederlandse taal en volgt hij zijn inburgeringscursus.

Nilofer Nikpoor Zamani was fotojournalist en werkt nu bij Primark in Nijmegen.

Zahra Jafari werkte als mensenrechtenactiviste. Ze woont nu nog in een AZC in Rotterdam, in afwachting van haar aanvraag in Nederland. Ze schrijft een boek voor Afghaanse kinderen.

Dit artikel verscheen eerder in de VARAgids.