Deze jongeren vieren hun neurodivergentie: 'De wereld heeft ons nodig'

Vandaag is het Neurodiversity Pride Day, de dag van trots voor neurodivergente personen. Wij spraken drie van hen.

Hoi Renata. Vandaag is het Neurodiversity Pride Day. Vind jij het belangrijk dat deze dag er is?

‘Ik vind het belangrijk om bij Neurodiversity Pride Day stil te staan, omdat mensen naar mijn idee toch echt wel neerkijken op neurodivergent zijn. Er is bijvoorbeeld nog veel onbegrip en discriminatie, in zowel sociale context als op werkgebied. Zo krijgen mensen met een vorm van neurodivergentie lastiger een baantje. Ook onderschatten neurotypische mensen de dingen waar je als neurodivergent persoon tegenaan loopt. Maar ook de sterke kanten van neurodivergente mensen mogen vandaag zeker benadrukt worden. Want dat mag gevierd worden, ondanks al die moeilijkheden.’

‘Het moment dat ik me trots voelde, was toen mensen mij gewoon begonnen te zien als ‘mij’. Maar ik ben bijvoorbeeld ook trots op mijn neurodivergentie als ik bepaalde details zie, een bepaald enthousiasme ervaar of een bepaald begrip heb dat anderen niet hebben.’

‘Een misvatting over autisme is toch wel dat mensen soms denken dat we allemaal een ‘’beetje autistisch’’ zijn. Of dat we ons allemaal wel ergens bevinden op het autismespectrum. Natuurlijk kun je trekjes van autisme hebben, maar mensen die daadwerkelijk autistisch zijn kunnen het niet zomaar uitzetten. Je ervaart vaak moeilijkheden als je autisme hebt, en je loopt tegen dingen aan die voor anderen heel vanzelfsprekend lijken.

Wat ook een nare misvatting is, is dat er vaak wordt gezegd dat mensen met autisme niet weten hoe anderen zich voelen. En dat ze vaak moeite hebben met het lezen van anderen. Wanneer mensen met autisme zich bewust zijn van hoe een ander zich voelt, voelen ze juist alleen maar mee met diegene.’

‘Er is een gemeenschap die jou waardeert en die jouw sterke kanten inziet. Jij bent speciaal en jij mag er zijn. De problemen die je ervaart zijn geen last en jouw sterke kanten kunnen mensen alleen maar onwijs helpen.’

‘Ik denk dat het goed is om stil te staan bij de positieve kwaliteiten van neurodivergente mensen. Sommige mensen koppelen er namelijk eerder iets negatiefs aan. En dat is onterecht, denk ik. Laatst las ik over een onderzoek naar ADHD. In de tijd van de jagers-verzamelaars hadden mensen dat ook al, en toen waren hun eigenschappen juist heel nuttig. Het was een soort survival mechanisme. Dus neurodivergentie hoeft zeker niet altijd iets negatiefs te zijn; het kan ook echt een kwaliteit zijn. Ik denk dat het goed is als we het meer daarover hebben.'

‘Neurodivergente mensen worden vaak omschreven als creatief, en daar kan ik mij wel in vinden. Ik studeer communicatie en in een projectgroep ben ik vaak de persoon die de meeste ideeën opgooit voor een concept. Ik ga daar veel meer op aan dan wanneer ik een inhoudelijk onderzoek moet typen, bijvoorbeeld. Sommige mensen kunnen automatisch woorden oppakken. Die horen de klank en weten direct hoe je het schrijft. Mensen met dyslexie hebben dat automatisme niet. Daardoor ga je creatiever naar dingen kijken. Mijn creativiteit komt dus denk ik wel deels bij mijn dyslexie vandaan.’  

‘We leven in een samenleving waar best wel vastgehouden wordt aan goede spelling. En vaak wordt het beheersen van goede spelling gekoppeld aan slim zijn, of juist niet slim zijn, heel zwart-wit gezegd. Ik schrijf veel dingen fout en daar probeer ik echt op te letten. Maar wanneer ik een woord verkeerd schrijf, is het niet zo dat ik niet weet waar het inhoudelijk over gaat of dat ik niet mijn mening over dingen kan geven.’

‘Mijn tip is vooral: kijk naar waar je wel goed in bent. Iedereen heeft zijn kwaliteiten en minder goede dingen. Dus stel, je hebt dyslexie en leest minder snel: wat maakt dat nou eigenlijk uit? Niemand is perfect en je kunt ook niet alles in je leven leren, want daar gaan we te jong voor dood. Dus je kunt toch niet overal goed in worden. Focus op de dingen waar je goed in bent, en ontplooi ze.’

‘Ja, zeker. Neurodivergentie wordt in veel gevallen nog niet begrepen. Soms is er zelfs sprake van discriminatie, op de werkvloer bijvoorbeeld. Naar mijn idee ligt de focus vaak op wat wij niet kunnen, in plaats van op wat wij allemaal juist goed kunnen. Voor mij zijn dat bijvoorbeeld mijn creativiteit en empathisch vermogen. Ik denk dat het tijd is voor een positievere blik. En dat we ook onszelf mogen accepteren voor wie we zijn. Een dag als deze is een goede reminder daarvoor. Als we met zijn allen positiever naar neurodivergentie kijken, dan is er meer ruimte om ook positief naar jezelf te kijken.’

‘Het moment dat ik mij trots voelde kwam pas na mijn diagnose. Toen was ik twintig jaar oud. De jaren vooraf aan mijn diagnose kon ik eigenlijk alleen maar denken: wat is er mis met mij, waarom kunnen anderen dingen die ik niet kan en waarom loop ik zo achter? Ik was heel negatief over mezelf. Toen ik mijn diagnose kreeg, ging ik de wereld anders bekijken. Die is gewoon veel meer ingericht op neurotypische mensen. Dat besef groeide na mijn diagnose, en langzaamaan zag ik meer van mijn positieve kanten.  

Bijvoorbeeld de kinderlijke energie die ik heb. Ik werd vaak kinderachtig genoemd en dacht daarom dat die energie verkeerd was. Maar het komt goed van pas in mijn werk in het onderwijs, en daar ben ik trots op. Ik heb een fantasierijk brein, kan daardoor goed levelen met kinderen en mij goed in hen verplaatsen. Ook begrijp ik waar neurodivergente kinderen tegenaan lopen. Ik hoop ervoor te zorgen dat het gevoel dat ik jarenlang had bij de volgende generatie minder zal zijn.’

‘Ik maak ze wekelijks mee. Bijvoorbeeld bij mensen die ik nog niet zo goed ken: dan krijg ik te horen dat het niet kan kloppen omdat ik zo rustig ben. En ook dat iedereen tegenwoordig ADHD heeft en het een trend is. Ze vragen dan of ik die stempel überhaupt wel nodig heb. Ik leg hen dan uit dat een diagnose mij helpt om mijzelf beter te begrijpen. En dat ik mij echt probeer aan te passen aan de samenleving, hoewel ik liever zou zien dat deze meer ingericht zou worden op neurodivergentie. Het is dan heel irritant als er wordt gedacht dat het maar een generatiekwaal of trend is.’

‘Je mag er zijn en je bent waardevol. Je bent niet raar en er is niets mis met jou. In een wereld waarin we continu willen ontwikkelen hebben we niet alleen maar ‘normale’ mensen nodig, maar ook die out of the box denken bijvoorbeeld. En laten wij nou precies die mensen zijn. De wereld heeft ons nodig!’