De verslaggeving over Oekraïne. Wat gaat er mis?

Historicus en journalist voor De Kanttekening Tayfun Balçik ziet een fundamenteel verschil in de termen die gebruikt worden voor zwarte en islamitische vluchtelingen en vluchtelingen uit Oekraïne, vertelt hij in De Nieuws BV. 'Andere oorlogsslachtoffers zien we vooral als een migratieprobleem.' 

De Arabische vereniging voor journalisten is bezorgd over de berichtgeving rondom de oorlog in Oekraïne. In een statement roepen ze hun westerse collega's op om zich bewust te zijn van hun taalgebruik. 

Compilatie Nieuws BV:

‘CBS News: “Dit is geen plek, met alle respect, zoals Irak of Afghanistan, waar al decennialang conflicten woeden. Dit is een relatief beschaafde, relatief Europese stad, waar je dat niet zou verwachten of hopen.”

De BBC zegt: “Het is echt emotioneel voor mij omdat ik zie hoe Europese mensen met blauwe ogen en blond haar worden gedood, kinderen die elke dag worden gedood door de raketten van Poetin en zijn helikopters en raketten.”

ITV: “Het ondenkbare is gebeurd. Dit is geen derdewereldland in ontwikkeling, dit is Europa!”’

Berichtgeving
Balçik plaatst daar kritische noten bij: ‘We hebben meerdere berichten gezien waarin mensen onderscheid maken tussen vluchtelingen uit Oekraïne en vluchtelingen uit islamitische of Afrikaanse landen. Waarbij ze expliciet hebben gezegd: "Dit zijn geen vluchtelingen uit Syrië. Dit zijn mensen met blauwe ogen en een witte huid."’ Volgens de journalist zou impliciet en expliciet ook gezegd worden dat mensen in Syrië en Irak gewend zijn aan oorlog: '“Hier gebeurt het allemaal niet. Wij zijn beschaafd, zij zijn onbeschaafd." Het laat zien dat er een enorm wij-zij-denken heerst. Dit bepaalt uiteindelijk ook waarom sommige vluchtelingen worden toegelaten en andere niet.'

Balçik snapt dat Europeanen eerder sympathiseren met Oekraïne. ‘Het hemd is nader dan de rok, Oost-Europa is dichterbij.' Maar de journalist geeft aan dat het internationaal gezien zo niet geregeld is. ‘Onze waarden in de EU maken ook geen onderscheid in geloof, afkomst of kleur. Ik denk dat we te lang een xenofobe en islamofobe discours hebben geaccepteerd en dat dit het resultaat is.’

Racisme
Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zien we ook dat zwarte mensen die proberen het oorlogsgeweld te ontvluchten te maken krijgen met racisme, waardoor ze niet of nauwelijks het land kunnen verlaten. Dit meldt Joop.Op verschillende video’s die worden gedeeld onder de hashtags #AfricansinUkraine en #BlacksinUkraine zien we dat witte mensen voorrang krijgen op de vluchtwegen. ‘Zo worden er videobeelden gedeeld waarop te zien is dat zwarte mensen de toegang tot een trein wordt ontzegd, terwijl een witte vrouw wel aan boord mag. Ook circuleren er video’s waarop zwarte mensen over het spoor lopen omdat ze de trein niet in zouden mogen, en video's van zwarte studenten die aan de grens onder schot gehouden worden door militairen. Verschillende mensen vertellen ook dat ze uit bussen richting de grens met Polen zijn gehaald’, schrijft Joop. ‘Het is pijnlijk dat je op basis van je huidskleur niet wordt toegelaten in een trein’, zegt Balçik in De Nieuws BV.

Taal
Alle oorlogsslachtoffers moeten we helpen, vertelt Balçik. ‘En dat begint met de taal die we gebruiken. De taal die wij gebruiken van “relatively European” en “relatively civilized”. Kap daarmee. Dat kan niet gebeuren op mainstream media, dat kan nérgens gebeuren’, aldus Balçik.