De Allerhande-opstand en het moreel besef van vleeseters | Joop.nl

Ik leef mee met Esther. Ik ben weliswaar het overgrote deel van mijn leven al vegetariër maar ik ken daardoor maar al te goed ook dat gevoel buitengesloten te worden.

“Klanten reageren teleurgesteld op nieuwe Allerhande”, kopte het AD. Voor wie nog nooit een Albert Heijn bezocht heeft: de Allerhande is de meest gelikte reclamefolder van Nederland, vormgegeven als een gratis maandelijks magazine. In de decembereditie staan traditiegetrouw recepten voor de feestdagen. En daar raakten de klanten teleurgesteld over, want in plaats van de vertrouwde bloederige rollades, opgefokte kalkoenbouten, gevilde flappie’s en afgeschoten wilde dieren ligt het accent dit jaar op vegetarische en zelfs veganistische lekkernijen. Hoe ontzettend wreed voor al die mensen die uitkijken naar een traditioneel kerstdiner met ouderwetse gerechten!

Het  AD citeert  keukenslachtoffer Esther Houtema die op Facebook haar schrijnende relaas deed:

Kun je het je voorstellen? Vanaf januari kijk je een jaar lang met spanning uit naar de Allerhande van december en dan flikken ze je zoiets. En dan durven ze nog blijven volhouden dat de oorlog tegen Kerst fictie is!

Ik leef mee met Esther. Ik ben weliswaar het overgrote deel van mijn leven al vegetariër maar ik ken daardoor maar al te goed ook dat gevoel buitengesloten te worden. Decennialang was er nooit iets anders dan de kaassoufflé, het gebakken ei of de geitenkaas. Met de nadruk op ‘of’ want als er al in een restaurant iets vegetarisch werd aangeboden, was het beperkt tot een enkel gerecht. “O, u houdt niet van geitenkaas? Tja, dan wordt het lastig.” Dus Esther, zoals de Amerikanen zeggen, ik voel je pijn. Het gevoel dat er geen rekening met je wordt gehouden.

Maar er is wel een beetje verschil. Zo staan er in de verguisde Allerhande wel degelijk vlees- en visrecepten, alleen iets minder dit jaar. Er is, ik noem ze maar op: de wildterrine van konijn en fazant, de garnalencocktail, de bietenlatkes met warmgerookte zalm, de ossenhaas met rode wijnsaus, de feestelijke zalmtaart, de gekruide côte de boeuf, de paté van gerookte zalm, worst- en kaaskerstboom, de makreelrillettes, de zalm met venkel, sinaasappel en verse kruiden, de beenham met ovenaardappelen, de pollo tonnato, de gebraden kipfilet, het roerei met gerookte zalm, de kalkoen gevuld met paddenstoelen en de bouillabaissesoep.

Het is dus niet zo dat er voor Esther helemaal geen keuze is, dat ze deze Kerst straks noodgedwongen een ‘hele bloemkool in bladerdeeg’ naar binnen moet werken.

Esther staat dan ook met haar geweeklaag symbool voor de Hollandse houding die we kennen uit de discussies over Zwarte Piet, diversiteit, feminisme, homofobie op het voetbalveld, vuurwerk, roken: geen millimeter toe willen geven en bij iedere verandering doen alsof de wereld vergaat.

Toch was het vroeger erger. Het is misschien niet meer voorstelbaar maar er was een tijd dat louter vertellen dat je vegetariër was hevige reacties losmaakte. Dat was een gek mechanisme. Als je het aan iemand meedeelde voelde die zich namelijk meteen aangevallen of op z’n minst betrapt. “Maar ik eet ook heel weinig vlees,” was de vriendelijkste verdediging. Anderen reageerden als door een wesp gestoken met “je draagt wel leren schoenen” en andere pogingen om je te betrappen op inconsequent gedrag. Een enkeling had zo de smoor in dat hij – altijd een hij – juist extra veel vlees bestelde. Ik heb het allemaal meegemaakt en er lang over gedacht waar dat hevig verweer vandaan kwam.

Ik concludeerde dat de woede werd opgewekt omdat vegetariër zijn betekent dat je een moreel standpunt inneemt. Op de een of andere manier maakt dat anderen al snel boos. Dat zie je ook in de Pietendiscussie terug, dat je een moreel oordeel velt over de verkeerde aspecten van Piet, leidt bijna vanzelf tot boze reacties. Dat wil trouwens niet automatisch zeggen dat de ander amoreel is. Integendeel, de irritatie kan ook juist aangejaagd worden doordat het moreel besef in Nederland hoog is en vrijwel iedereen daar naar handelt. Probeer je goed te leven, is er verdomme plots iemand die het nóg beter doet. Rot toch op.

In de vlees-discussie speelt nog iets anders mee, zoals Marie-Claire van den Berg opmerkt in haar boek  Groen Doen . Vlees eten staat voor welvaart, succes hebben. Het is maar enkele generaties geleden dat vlees een luxe was en dat besef werkt onbewust nog door. Door het vleeseten te bekritiseren, voelen mensen zich aangetast in hun status en dat is een recept voor volkswoede.

De Allerhande-opstand is natuurlijk ook voer voor sociale media, de immer aanwezige meetlat om elkaars gedrag te beoordelen. Iedereen valt daar nu juist over de vega-haters heen en verbaast zich over zoveel achterlijkheid.

“in de Bijbel staat duidelijk: Met Kerstmis vieren we de geboorte van Jezus Christus door kilo’s vlees te eten met recepten uit de Allerhande,”  twittert Huub Bellemakers . Hij scoort er bijna driehonderd likes en retweets mee.

Ik besloot eens te gaan kijken op de  Facebook-pagina van Allerhande  om zelf te zien hoe bekrompen die Hollanders zijn. En dat is misschien nog wel het raarste: er stonden bij de bewuste posting eigenlijk nauwelijks reacties met kritiek op de vega-keuze van Albert Heijn. Die van Esther kreeg slechts 61 likes. Jan Albert Venema daarentegen schreef minstens even briesend:

Hij kreeg er 182 likes mee, drie keer zoveel als Esther. Van de 568 opmerkingen blijken er slechts een handvol met geweeklaag over de vega-opties te zijn, de rest loopt juist over van enthousiasme voor deze Allerhande. Applaus!

Je vraagt je af waarom het AD er een artikel aan heeft gewijd en zijn lezers op het verkeerde been zet. Het antwoord op die vraag lees je hier. We hebben het er over. Het genereert clicks, aandacht, reacties. Dit soort verhalen zijn de Hollandse versie van de Amerikaanse ‘culture wars’ waar mensen, en zeker de lezers van het AD en De Telegraaf, maar geen genoeg van kunnen krijgen.

Dus spreken we allemaal schande van een probleem dat eigenlijk helemaal niets voorstelt en wordt het protest van een enkeling onterecht opgeblazen tot het  Volksempfinden . Het echte nieuws is dat minder vlees eten aan populariteit wint en nu zo mainstream aan het worden is dat Albert Heijn er zelfs met Kerst brood in ziet. Een ontwikkeling die toe te juichen is omdat de wereld er beter van wordt.

Ik ben optimistisch ingesteld dus misschien dat zelfs de negatieve berichtgeving in het AD, en alle andere media die het gretig overnamen, aan de vooruitgang meehelpt. Ik vermoed dat er mensen zijn die, uit protest tegen de geëtaleerde achterlijkheid, dit jaar expres een vegetarisch kerstdiner gaan houden, al waren ze dat eerst niet van plan. Vooruitgang verloopt nooit in een rechte lijn maar langs een vreemde kronkelweg.

En voor wie de oud-Hollandsche Kerstgedachte echt wil uitdragen: Tot 27 november kun je bij Albert Heijn  mooi speelgoed inleveren . Dat wordt met Sinterklaas bezorgd bij kinderen uit gezinnen die daar het geld niet voor hebben. Ook dat is moreel besef.