Stikstofrapport: wat wel kan volgens Remkes

‘De agrarische sector heeft toekomst in Nederland en boeren blijven belangrijk voor onze voedselvoorziening. Wel zal het anders worden’. Met deze woorden begint bemiddelaar Johan Remkes woensdag aan de presentatie van zijn stikstofrapport, met de veelbetekenende titel ‘Wat wel kan’. In Vroege Vogels een gesprek over het nieuwste advies met Raoul Beunen, universitair hoofddocent omgevingsbeleid aan de Open Universiteit en melkveehouder Roy Meijer, voorzitter van de NAJK, het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt.

Bij de presentatie is vooral de toon van Remkes opvallend. Zo laat hij weten dat hij de boosheid van veel boeren begrijpt en dat de overheid met haar ‘zwalkende beleid’ de afgelopen jaren geen betrouwbare partner is geweest. ‘Een deel van de boeren ervaart dat ze nu als verliezer in het verdomhoekje worden gezet. Alsof het allemaal hun schuld is’, aldus de stikstofbemiddelaar. Volgens Remkes gaat de boosheid van boeren niet alleen over het stikstofprobleem, het is breder. En het vertrouwen in de overheid is laag. Volgens de stikstofbemiddelaar voelt het afgelopen jaar voor veel boeren als een ‘opeenhoping van slecht nieuws’.

Met het rapport van Remkes hoeft het kabinetsbeleid niet helemaal van tafel. Het doel om de stikstofuitstoot in 2030 te halveren blijft staan en wordt ook in de wet verankerd. Wel wil Remkes dat de stikstofkaart van tafel gaat. En wil hij dat de Kritische Depositie Waarde (KDW) op termijn uit de wet wordt gehaald. De KDW laat zien wat de maximale stikstofneerslag is, die de natuur aankan. Volgens Remkes moet de ‘staat van de natuur’ centraal staan en gaat het om meer dan de stikstofdepositie alleen. In het advies staat dat er moet worden vastgehouden aan de stikstofdoelen voor 2030, maar dat het in sommige gevallen mogelijk moet zijn om meer tijd te nemen. De stikstofadviseur raadt aan om 2025 en 2028 als ‘ijkmomenten’ te kiezen, om te kijken hoe de vlag er dan bij hangt. Het kabinet zal over een ruime week op het rapport reageren.

Remkes adviseert om op korte termijn de grootste uitstoters aan te pakken. Het gaat om de zogeheten piekbelasters. Dat zijn 500 tot 600 bedrijven, zowel in de landbouw als daarbuiten, die veel stikstofneerslag in de natuur veroorzaken. Het idee is dat ze in eerste instantie vrijwillig kunnen stoppen of op een andere manier moeten gaan boeren. Lukt dat niet dan moeten de boeren gedwongen worden om te stoppen, aldus Remkes. Volgens de bemiddelaar zullen ‘nieuwe vormen van landbouw groot moeten worden’. De sector moet ‘in lijn worden gebracht’ met de eisen op het gebied van klimaat, dierenwelzijn, water, bodem, gezondheid en cultuur.

Natuur- en milieuorganisaties maken zich zorgen dat er door de tussentijdse meetmomenten die Remkes noemt in zijn advies ruimte kan ontstaan om de doelen uit te stellen. Natuur & Milieu, Natuurmonumenten, Milieudefensie, LandschappenNL, de Natuur en Milieufederaties, Vogelbescherming Nederland, SoortenNL en het Wereld Natuur Fonds zeggen in een gezamenlijke verklaring dat ‘verdere impasse en vertraging nog vele malen desastreuzer’ zou zijn voor de natuur. Verder zijn de natuur- en milieuorganisaties redelijk positief over het rapport.