Paartje baardgieren moet voor nageslacht gaan zorgen

Deze week kwamen twee lammer- of baardgieren uit Oostenrijk aan in dierentuin Zie-Zoo in Volkel. Hopelijk gaan de dieren voor nageslacht zorgen, dat dan weer in het wild kan worden uitgezet. Maar hoe verantwoord is die herintroductie, als de bedreigingen nog steeds aanwezig zijn?

Allereerst wil het hoofd Educatie van Zie-Zoo, Stefan Halewijn de juiste naam tussen ieders oren krijgen. "De naam lammergier is erg negatief", vindt hij. "Het suggereert dat deze vogels lammetjes uit de bergweides plukken, wat niet zo is. De naam baardgier past veel beter bij zijn uiterlijk, met die zwarte baard onder zijn snavel. In het Engels heet de vogel ook bearded vulture." De Spaanse naam, quebrantahuesos, verwijst weer naar het gedrag dat deze vogels de botten van kadavers breken, om het merg eruit te eten.
Wat verder opvalt aan het uiterlijk van volwassen vogels is de geel-rode borst. Van zichzelf is die wit, maar de gieren hebben de gewoonte om de veren in te smeren met klei. Waarschijnlijk wapent hij zich hiermee tegen de vele parasieten die op de kadavers zitten waar de gier zich weer mee voedt.

Omdat men dacht dat de lammergieren lammetjes en ander vee zouden doden, werden de vogels vroeger hardnekkig bestreden, onder ander met vergiftigd aas. Aan het eind van de negentiende eeuw verdween de laatste baardgier dan ook uit de Alpen. Sinds 1978 loopt er een herintroductieprogramma, waarvoor in eerste instantie dieren uit Afghanistan zijn gehaald. Inmiddels is er een heus Europees stamboek, waarmee de genetische diversiteit van de dieren in de gaten wordt gehouden. In verschillende landen wordt er heel zorgvuldig gefokt met de vogels, om jonge dieren weer in de bergen uit te zetten. Het paartje dat deze week in Volkel aankwam wordt nu ook onderdeel van dat internationale fokprogramma.

Niet iedereen is enthousiast over het uitzetten van de gieren in het wild. Waar het gebruik van de ontstekingsremmer diclofenac bij vee in delen van Azië al is verboden, omdat gieren die besmet vlees eten eraan kunnen sterven, is het gebruik van dit diergeneesmiddel in Europa nog steeds toegestaan. Met name in Spanje mag dood vee in specifieke gevallen in het wild blijven liggen. En waarom zou je gieren uitzetten in een gebied waar ze het risico lopen om besmet vlees te eten? "Dat risico is in Europa inmiddels nagenoeg uitgesloten", zegt Hans Pohlmann van de Vulture Conservation Foundation, de organisatie die het Europese programma coördineert. "Ook voor ons is nog steeds de eerste stap dat we bedreigingen wegnemen, voor we überhaupt over herintroductie gaan praten. De laatste jaren zijn in Europa geen dode gieren meer gevonden die waren overleden door het eten van met diclofenac besmet vlees. Hier gaat het qua bedreigingen vooral over windmolens of over vergiftigd aas dat boeren neerleggen tegen wolven of beren. In de gebieden waar wij gieren uitzetten, zorgen we dat die bedreigingen zo goed mogelijk worden weggenomen."