Limburg aan de slag om leefgebied eikelmuis te herstellen (plus minidocu)

De provincie Limburg, gemeenten in Zuid-Limburg en terreinbeheerders gaan de komende vier jaar het leefgebied van de ernstig bedreigde eikelmuis herstellen. Het dier komt in Nederland alleen nog in Zuid-Limburg voor, maar was erg onbekend. Afgelopen jaar hebben wetenschappers, enkele dierentuinen en natuurbeschermers onderzocht wat er gedaan moet worden om de eikelmuis voor uitsterven in Nederland te behoeden.

De eikelmuis is in ons land ernstig bedreigd door onder andere habitatverlies. Ook is hij erg onbekend: de meeste mensen weten niet wat een eikelmuis is, er waren geen beelden beschikbaar en er is weinig onderzoek gedaan naar dit dier. Het zenderonderzoek van dit jaar heeft een beeld gegeven van hoe de eikelmuis zijn leefgebied in Limburg gebruikt. Zowel overdag als hij slaapt als ’s nachts wanneer hij voedsel zoekt. Met deze informatie kan het leefgebied optimaal worden hersteld. De komende vier jaar gaan terreinbeheerders, gemeente en provincie daarmee aan de slag. Coördinator van de werkzaamheden Anke Brouns: “De resultaten van het zenderonderzoek komen precies op tijd voor de uitvoering van het eikelmuisbeschermingsplan”. 

Een van de interessante resultaten is dat eikelmuizen in oud bos met natuurlijke holtes in bomen toch vaak kiezen voor deze holtes naast de extra ter beschikking gestelde nestkasten. In jong bos blijken de nestkasten echter essentieel te zijn. Oude bomen blijken daarom erg belangrijk in de hellingbossen. 

Ellen van Norren, een van de onderzoekers, licht nog een tipje op. "Uit voedselonderzoek wisten we al dat eikelmuizen vooral beestjes eten zoals miljoenpoten, slakken en spinnen, aangevuld met bessen en noten, en dat een dichte struiklaag belangrijk is. Het zenderonderzoek liet zien dat ze in die dichte struiklaag ’s nachts een voorkeur hebben voor braam, kruisbes, hazelaar, vlier en aalbes, maar niet specifiek één soort struik nodig hebben.” Opvallend is dat de braamstruik in jong bos het belangrijkst is wanneer hij geen vruchten heeft in mei en juni. Van Norren: “Waarschijnlijk schuilen ze er dan in met hun jongen.” 

Eikelmuizen hebben ook plekjes nodig om in weg te kruipen en overdag te slapen. De onderzoekers vonden ze meestal in nestkasten, holtes in bomen, dichte vegetatie en ook in vogelnesten. Holtes in eik, es en populier zijn favoriet. Gemiddeld hebben ze 2,6 dagrustplaatsen per dier, maar dit wisselde behoorlijk per dier (tussen 1 en 6). 

Er is ook een verschil gevonden tussen wilde dieren en individuen die in GaiaZOO zijn geboren in een nestkast. “Toch zien we dat juist wilde eikelmuizen meer voorkeur voor nestkasten hebben dan gefokte”. Wilde individuen gebruiken vooral bomen en nestkasten. Gefokte individuen gebruiken veel verschillende soorten dagrustplaatsen, zoals nestkasten, bomen, vogelnesten en dichte vegetatie. Eikelmuizen zijn maar één keer in een veld gezien, daar komen ze dus nauwelijks. Dat geeft aan dat een aaneenschakeling van hagen en graften essentieel is als verbinding naar het volgende leefgebied. Deze inzichten kunnen worden gebruikt om de leefgebieden te verbeteren en met elkaar te verbinden.

Het zenderonderzoek was heel belangrijk maar het jaar van de eikelmuis kende dankzij de samenwerking van meerdere organisaties, vele hoogtepunten. De eikelmuis kwam zelfs tien keer op tv en in bijna alle landelijke kranten verschenen artikelen. Allerlei organisaties regelden petflessenacties, adopties, lezingen en ga zo maar door. Dit alles leidde ertoe dat er maar liefst bijna €21.000 opgehaald is voor de verbetering van het leefgebied! En daar profiteren ook heel veel andere soorten, zoals bodembeestjes, vlinders, vogels, amfibieën en andere soorten van. De cheque is overhandigd aan eikelmuiscoördinator Anke Brouns die het leefgebied gaat verbeteren. Alles voor een nog betere bescherming in Limburg. 

Het is dit jaar ook gelukt om de eerste beelden van wilde eikelmuizen in Nederland te maken! De korte documentaire die Erik den Boer en Bram Sturm hiervan maakten draagt er aan bij dat de eikelmuis nog bekender wordt. 

Vraag het Artis, GaiaZOO, DierenPark Amersfoort en de Zoogdiervereniging en ze zijn het erover eens: “Dit jaar was echt een feestje,” zegt Hanneke de Boer van GaiaZOO. “Het was geweldig dat de dorpen rond het leefgebied en zoveel organisaties zich met veel enthousiasme in hebben gezet. Dat voelt als een warm bad.”

Bron: ANP, Zoogdiervereniging