Grens van 1,5 graden opwarming in een kalenderjaar overschreden

Afgelopen jaar was de wereldwijde gemiddelde temperatuur 1,6 graden warmer dan voor het industriële tijdperk. Daarmee was 2024 direct het warmste jaar ooit gemeten, laat het jaarrapport van de Europese klimaatdienst Copernicus zien. Het is voor het eerst dat de grens van 1,5 graden in een kalenderjaar is overschreden. Wereldleiders hebben in het Klimaatakkoord van Parijs afgesproken dat ze de opwarming van de aarde bij voorkeur onder 1,5 graden willen houden. Bij klimaattoppen werd het ook wel de 'poolster' genoemd, het richtpunt voor klimaatafspraken. Klimaatwetenschappers benadrukken dat het veel ingrijpender gevolgen kan hebben als de 1,5 graden langdurig wordt overschreden.

Het is geen verrassing dat 2024 het warmste jaar ooit gemeten was, maar de hoogte van de stijging is wel zeer opmerkelijk, vindt klimaatonderzoeker Bart Verheggen van het KNMI. "Dat is omdat 2023 al een bizar hoog record behaalde. Een dikke 0,1 graden daar nog bovenop: dat is wel echt bijzonder."

De gemiddelde temperatuur wereldwijd was afgelopen jaar 1,6 graden warmer dan voor het industriële tijdperk, meldde de Europese klimaatdienst Copernicus vrijdag in een jaarrapport. Voor het eerst werd de grens van 1,5 graden in een kalenderjaar overschreden; het record van 2023 bleef daar net onder met 1,48 graden opwarming. "We weten alleen nog niet helemaal hoe het komt dat het zó veel sneller gaat", aldus Verheggen.

Door het gebruik van fossiele brandstoffen, waarbij broeikasgassen worden uitgestoten, warmt de aarde steeds meer op. De afgelopen twee jaar kwam daar ook natuurverschijnsel El Niño bij, het fenomeen waarbij het oceaanwater rond de evenaar in de Stille Oceaan opwarmt. De gemiddelde temperatuur van het zeeoppervlak was nog nooit zo hoog, stelde het jaarrapport. "Maar dit kan niet de hele verklaring zijn", zegt Verheggen. Er wordt nog onderzoek gedaan om de volledige oorzaak te achterhalen.

Verheggen vermoedt dat de verminderde uitstoot van fijnstof een rol kan hebben gespeeld, en dan met name die van zwavel door de scheepvaart en China. Het land heeft de laatste jaren de uitstoot van zwavel aanzienlijk verminderd om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dat is goed voor de gezondheid van mensen, maar de deeltjes vormden ook een soort zonnescherm. Daarmee had deze vorm van fijnstof een afkoelende werking op de aarde, terwijl de uitstoot van broeikasgassen ondertussen de aarde juist opwarmt. "Als dat zonnescherm vermindert, blijft vervolgens alleen de opwarming door broeikasgassen over", aldus Verheggen.

Het is dus zaak om de uitstoot van broeikasgassen snel te verminderen, stelt de onderzoeker, een uitspraak waar klimaatonderzoekers het wereldwijd mee eens zijn. "Hoe langer we fossiele brandstoffen blijven gebruiken, hoe meer en heviger de hitterecords voorkomen." Verheggen zegt ook te zijn geschrokken door het extreme weer dat de wereld afgelopen jaar heeft gezien. "Hittegolven, droogte, overstromingen. Dit is duidelijk te linken aan klimaatverandering. Die extremen en dus de impact van de opwarming, dat lijkt echt sneller te gaan dan we hadden verwacht."

Bron: ANP