Alle vogels tellen in de winter

Vink, koolmees, houtduif, een boomklever – en weer door. Zo tellen verspreid over heel Nederland tussen kerst en nieuwjaar honderden vrijwilligers vogels. Hierdoor weten we sinds 1978 welke zangvogels in de winter hier verblijven. Ruud Foppen neemt ons mee op zo’n telronde, want het is voor de natuur heel belangrijk dat zo veel mogelijk mensen meetellen. Maar lang niet alleen vogels tellen mee.  

Pimpelmees, koolmees, houtduif, en door naar de volgende plek. Vijf minuten per locatie, twintig keer. Bij een punt transect telling (PTT) draait het vooral om de soorten die op een plek tegelijk aanwezig zijn. Met zo’n steekproef krijg je een goede afspiegeling van wat hier in deze gebieden verblijft.  

Het hele jaar door tellen mensen in heel ons land vogels. Broedvogels in het broedseizoen, trekvogels tijdens de trek, en wintergasten in de winter. Deze PTT-telling zegt vooral wat over het beheer, beleid en bescherming. Dus of het natuurgebied goed is ingericht voor bepaalde soorten.  

Op basis van beheer kun je namelijk natuurgebieden een stuk geschikter maken, dat maakt tellen onmisbaar. Ruud Foppen werkt bij SOVON, maar doet deze telling als vrijwilliger. Juist hij weet hoe belangrijk vrijwilligers zijn, want hij is ook hoogleraar in burgerwetenschap.   

Hij benoemt ‘de gouden driehoek’ tussen waarneming, wetenschap en natuurbescherming. Vrijwilligers zijn essentieel voor ons natuurbeheer, want op basis van al deze tellingen kunnen wetenschappers onderzoeken hoe het met soorten gaat en wat we hieraan kunnen doen.  

Landelijk tellen tienduizenden mensen mee voor het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM). Zoogdieren, reptielen, insecten, amfibieën, en dat is slechts een greep van alles wat wordt bijgehouden. Hierdoor weten we al decennia wat waar voorkomt of voorkwam.    

Toch vraagt Ruud zich af of we genoeg doen met al die resultaten. Want bepaalde soorten, zoals de boerenlandvogels, nemen in ons land ondanks alle onderzoeken alleen maar af. Toch blijft het tellen belangrijk. Want uiteindelijk kan het aantonen van afname hopelijk toch leiden tot het verbeteren van onze natuur en kunnen nog meer mensen tijdens het tellen genieten van al die vogels.  

Kijk zondag 30 maart 2025 om 19.25 uur naar de speciale uitzending over 'Meten is weten'.