Worden jongeren voldoende serieus genomen in de politiek?

Jongeren laten steeds vaker hun stem horen. 'Ze eisen hun plek op', volgens PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop (23). Maar worden ze ook serieus genomen?

‘Ik stel me verkiesbaar als burgemeester van Londen’, aldus de Britse YouTuber en influencer Niko Omilana in een video op zijn Twitteraccount. Omilana, gekleed in een grijs colbert, trainingsbroek en felgroene kinderzonnebril, zegt zijn deelname heel serieus te nemen.

In een - inmiddels ruim vier miljoen keer bekeken - video op YouTube vertelt hij over zijn voorbereidingen, die ruim twee jaar teruggaan. Sinds de bekendmaking van de verkiezingen voor de nieuwe burgemeester van de hoofdstad van het Verenigd Koninkrijk, in 2019, is hij bezig met zijn campagne. ‘Alles was in aanloop naar dit moment’, aldus Omilana.

Op 6 mei kiest Londen haar nieuwe burgemeester en dat zou zomaar eens Omilana kunnen zijn. Hij heeft aan alle eisen voldaan en staat nu in de top vijf kanshebbers. De peilingen voorspellen nu dat vijf procent van de Londense stemmen naar Omilana zal gaan. Onder jongeren tussen de 25 en 34 jaar is dat zelfs twaalf procent.

Hoewel Omilana het systeem duidelijk op de hak neemt en de oprechtheid van zijn kandidaatstelling twijfelachtig is, wil hij wel degelijk een politieke boodschap verkondigen. Hij zegt in een interview met de BBC: ‘Het systeem is kapot voor jonge mensen. We worden niet serieus genomen en dat maakt me ziek.’

En daar is wellicht wat voor te zeggen, ook in ons land. Zo is de gemiddelde volksvertegenwoordiger in Nederland tot voorkort 47 jaar en het jongste Kamerlid in de vorige kabinetsperiode was 29 jaar. Maar daar is met de recente verkiezingen verandering in gekomen. Habtamu de Hoop wordt begin april, op zijn tweeëntwintigste, beëdigd. Met zijn komst – en die van de andere jonge Kamerleden – is de gemiddelde leeftijd gedaald naar 45,5 jaar.

Eerder, in 2017, neemt Habtamu als jongste raadslid ooit plaats in de gemeenteraad van Súdwest-Fryslân, nadat hij een jaar eerder de finale van Op weg naar het Lagerhuis weet te winnen. Later werd hij een van de drie juryleden in het programma.. ‘Ik werd na de finale gebeld door de fractievoorzitter van de Partij van de Arbeid of ik ook raadslid wilde worden. En dat leek mij wel wat’, vertelt Habtamu. ‘Maar ik denk dat het over het algemeen best lastig is voor jongeren om actief te worden in de politiek. Ik denk dat de partijen zelf actief op zoek moeten naar jongeren. Ik werd gevraagd omdat er mensen waren die er oog voor hadden en die dat – jongerenrepresentatie – ook belangrijk vonden. Anders had ik die stap uit mezelf misschien ook niet gezet. Dat maakt wel duidelijk hoe belangrijk het is dat partijen daar oog voor hebben. Lang niet genoeg partijen hebben dat.’

Het is daarom vooralsnog geen plek waar aan de lopende band zeventienjarigen (en evengoed geen drieëntwintigjarigen) rondlopen. ‘Je vergadert met mensen die je ouders hadden kunnen zijn of misschien zelfs wel je opa of oma. En dat is in het begin best spannend en wennen.’

Dat hoeft geen punt te zijn, volgens Habtamu. ‘Na een jaartje zat ik er goed in en toen merkte ik hoe leuk het is en dat als je echt wat te vertellen hebt je echt wel serieus genomen wordt, ook al ben je wat jonger dan de rest. Als mensen merken dat je er echt niet alleen voor je leeftijd zit, maar ook daadwerkelijk wat in te brengen hebt, dan word je al gauw net zo serieus genomen als de rest.’

Dat is ook een product van deze tijd. Met de komst van uitgesproken jonge activistische of politiek geëngageerde mensen – zoals klimaatactivist Greta Thunberg en voorvechter voor vrouwenrechten Malala Yousafzai, maar ook GGZ-activist Charlotte Bouwman en klimaatondernemer Boyan Slat – is er meer ruimte ontstaan voor jongeren in het politieke speelveld. ‘Dat komt voort uit wat je de afgelopen jaren hebt gezien: de klimaatmars, Black Lives Matter: jongeren eisen hun plek op en gaan de straat op.’

Demissionair premier Mark Rutte heeft daaraan bijgedragen. Tijdens een persconferentie roept hij jongeren op van zich te laten horen en actief mee te denken. En dat doen ze: binnen no time staan de jongeren in de rij voor het Torentje. En daar blijft het niet bij: Rutte gaat in gesprek met Coalitie Y, een collectief van jongerenorganisaties. Klinkt veelbelovend, maar toch is alleen praten niet genoeg, volgens Habtamu. ‘Als je met jongeren spreekt moet het meer zijn dan een leuke foto op sociale media. Wat zij zeggen moet je heel serieus nemen. Gelukkig is het contact met Coalitie Y er gebleven; dat is al een hele goede stap, maar we zijn er nog lang niet. Er moet niet alleen met jongeren gesproken worden; zij moeten ook meepraten over de beslissingen die gemaakt worden. Dat betekent dat ze een structurele plek aan tafel moeten hebben.’

Of de manier van burgemeesterskandidaat Omilana de juiste is, vraagt Habtamu zich sterk af. ‘Ik moest enorm lachen om de video, maar ik had wel het gevoel dat hij een enorme karikatuur maakt van het burgemeesterschap. Dat is wat mij betreft niet de juiste manier. Ik denk dat je met jongeren in gesprek moet gaan en ze moet laten merken dat politiek in elke dag van je leven speelt. Als je de deur uitloopt en struikelt over een stoeptegel: dat is al politiek. Maar ook klimaatverandering, de oververhitte huizenmarkt, hoeveel collegegeld je moet betalen: allemaal politiek.’