Wat?! LHBTQI+-vluchtelingen moeten geaardheid bewijzen voor verblijfsvergunning

Omdat homoseksualiteit in bijna zeventig landen verboden is, vluchten veel LHBTQI+-personen naar Nederland. Om hier een verblijfsvergunning te krijgen, moeten zij de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) overtuigen van hun (gender)identiteit of geaardheid.

‘Ik wil mezelf zijn. Daarom ben ik hier’, vertelt LHBTQI+-vluchteling Amin in Spuiten en Slikken Live. In Iran had hij maar twee keuzes om te dealen met zijn homoseksualiteit: een geslachtsverandering of de doodstraf. Reden voor hem om naar Nederland te vluchten. Maar om helemaal zichzelf te kunnen zijn, mét een verblijfsvergunning, moet hij zijn geaardheid bewijzen aan de IND. Hoe doe je dat?

Hoe verloopt een gesprek bij de IND voor LHBTQI+-vluchtelingen?
Er werd aan Amin gevraagd hoe hij erachter kwam dat hij 'anders' is dan anderen, hoe het voelde om te weten dat hij 'anders' is en wanneer hij besefte dat hij homo is. ‘Het was geen gesprek, maar een soort politieverhoor. Ik wil mijn verhaal delen, niet mezelf hoeven verdedigen.’

‘Het belangrijkste element is dat ze van je verwachten dat je kan vertellen over een “innerlijk proces van bewustwording en zelfacceptatie”’, legt advocaat Eric Hagenaars uit in Spuiten en Slikken Live. Je moet dus eigenlijk voor jezelf uit de kast komen. ‘Ze willen echt van je horen dat je je eigen gevoelens en emoties kan duiden.’

Is er een slagingskans?
‘Vaak lukt het niet’, ziet advocaat Hagenaars. In 2018 werd in 85 procent van het totale aantal afgewezen asielaanvragen door LHBTQI+-vluchtelingen hun seksuele geaardheid niet geloofd door de IND, onderzocht LHBTQI+-belangenorganisatie COC Nederland.

Het hebben van een partner, foto’s van bijeenkomsten, het bijwonen van Pride, verklaringen van familie en vrienden of aangesloten zijn bij LHBTQI+-organisaties als COC Nederland of LGBT Asylum Support is vaak onvoldoende bewijs voor de IND. ‘Dat wordt allemaal terzijde geschoven, als je dat “proces van bewustwording” niet kan verklaren.’ Seksueel getint bewijsmateriaal mag daarnaast niet worden aangeleverd.

‘Op het moment dat je bij de IND komt, is het ontzettend moeilijk om daar je hele verhaal – wat je je hele leven onderdrukt hebt – zodanig te kunnen vertellen dat je ook als geloofwaardig gezien wordt’, vertelt Sandro Kortekaas van LGBT Asylum Support in Vroeg!. Hij staat LHBTQI+-vluchtelingen bij in hun gesprek met de IND.

Voor LHBTQI+-vluchteling Razaq was hierover praten met de IND erg lastig. Als hij dat in zijn land van herkomst, Nigeria, zou doen, zou hij levend verbrand, gestenigd of doodgeslagen kunnen worden, vertelt hij in Alicante. Hij was terughoudend en de IND bestempelde hem daarom als 'niet gay genoeg' voor een verblijfsvergunning. Daardoor zou hij terug moeten naar Nigeria. Hij had slechts één gesprek met de IND.

De IND houdt volgens LGBT Asylum Support veel te weinig rekening met die cultuurverschillen als LHBTQI+-vluchtelingen hun innerlijke proces van bewustwording en zelfacceptatie moeten verklaren. ‘Ze moeten toetsen hoe de cultuur, maatschappij en je familie verband houdt met het feit dat je opgroeit met een seksualiteit die verboden is, die je niet kan uiten. Daarin schuilt het probleem dat ze vrijwel allemaal getraumatiseerd zijn’, ziet Kortekaas. ‘Je komt uit een omgeving waar je altijd je gevoelens hebt moeten onderdrukken. Dan is het ontzettend lastig om dat te kunnen verklaren.’