Wat is het effect van stress op lichaam en geest?

Ruim de helft van de Nederlanders heeft overgewicht en zelfs één op de zeven heeft te maken met obesitas. Maar dat heeft niet alleen met overmatig eten te maken.

Hoofdpijn, spierpijn, veel of juist weinig eetlust, vermoeidheid en gebrek aan energie, een versnelde hartslag en ademhaling, zweten, slaapstoornissen en een hoge bloeddruk. Al deze symptomen vallen onder stress en piekeren. Met het laatstgenoemde symptoom kreeg gastvrouw Josefina (62) te maken door angst voor corona, en in de reportage die Kassa over haar maakte vertelt zij hierover. Josefina slikt medicijnen, waarbij haar gewicht toenam. Josefina wil door gezond te eten weer gelukkiger door het leven gaan.

Klachten
Volgens onderzoeker Derek de Beurs, werkzaam als hoofd Epidemiologie, Data, Evaluatie en Monitoring bij het Trimbos-instituut, denken we graag in hokjes: ‘Je hebt of hartfalen, overgewicht of psychische problemen, maar dat heeft impact op elkaar. Mensen die stress hebben, hebben problemen met hun gezondheid en mensen met gezondheidsklachten hebben stress.’

Chronische stress
Stress heeft ook positieve kanten, want zonder stress kunnen wij als mensen niet overleven. Je zou stress kunnen beschouwen als een alarmsysteem dat je waarschuwt voor gevaar. Maar, continu in stress leven, daar is het lichaam niet voor gebouwd. Toch is dat voor steeds meer mensen realiteit: in de moderne maatschappij waarin alles sneller en complexer geworden is, leven veel mensen wel in continue stress. Tientallen mailtjes beantwoorden en de constante druk van sociale media zorgen voor veel impulsen op een dag: je staat als mens de hele dag aan.

Wanneer stress je dagelijks functioneren belemmert, dan wordt stress als problematisch gezien. Als je niet meer kan stoppen met piekeren en alleen maar kan nadenken over je stress en problemen, dan heb je chronisch last van stress. Dat staat los van af en toe eens een kwartiertje per dag piekeren, want dat heeft iedereen weleens, volgens De Beurs.

Chronische stress doet veel met je lijf en hoofd, wat ook leidt tot fysieke klachten. De Beurs benadrukt dat als je te lang het stresshormoon cortisol in je lijf hebt, je dan een grotere kans hebt op diabetes. Maar niet alleen diabetes, ook een depressie ligt op de loer. Je raakt lichamelijk en geestelijk uitgeput.

Geen controle
Niet alle stressfactoren kunnen we zelf beïnvloeden of indammen. Er zijn tal van voorbeelden te noemen van situaties waarvan je stress kan krijgen, waarover je geen controle hebt. De Beurs heeft daar een mooie omdraai aan weten te geven: ‘Als je over situaties geen controle hebt, is het enige dat je kan doen bepalen hoe jij er zelf mee omgaat. Daar heb je namelijk wel controle over. Bedenk altijd: heeft het wel zin dat ik mij hier zo druk over maak?' In die mentaliteit kan Josefina zich ook wel vinden. ‘Door piekeren wordt niks opgelost. Laat alles maar over je heen komen, alles wordt opgelost. Alles komt goed.’ Sindsdien voelt Josefina zich beter.

Zoek contact
Heb je meer moeite om dit van je af te zetten dan Josefina? Dan heeft De Beurs nog een tip voor je. ‘Ga niet alleen zitten piekeren, zoek contact om je zorgen te delen, dat biedt een ander perspectief. Ook zou je naar een luisterlijn kunnen bellen, waar een luisterend oor wordt aangeboden.’ Met de luisterlijn kan je 24/7 bellen (op 0900-0767). Mocht bovenstaande niet helpen, neem dan contact op met je huisarts. ‘Een huisarts kan met je meedenken en kijken of je er zelf aan kunt werken, of dat er hulp nodig is’, aldus De Beurs.