Menno Bentveld nam de energietransitie onder de loep: ‘Er zijn offers die we met z'n allen moeten brengen’

In de serie Energieman onderzocht Menno Bentveld hoe het ervoor staat met de energietransitie in Nederland. Van kolen naar wind en van steenkool naar batterijen: hoe kijkt Menno daarop terug?

In de vierdelige serie Energieman onderzocht presentator Menno Bentveld de energietransitie: een ingrijpende verandering in de manier waarop we energie opwekken en gebruiken. Eeuwenlang heeft de mens fossiele brandstoffen zoals kolen, olie en aardgas verstookt. Nu groeit het besef dat deze bronnen eindig zijn en schadelijk zijn voor het milieu. Daarom moet het anders. Maar hoe?

Met onze acties en programma's zetten we zaken in beweging. Lees hier wat we dit jaar teweeg hebben gebracht.

‘Het verrassende voor mijzelf was dat de opwekking van duurzame energie als stroom zo ontzettend snel gaat. We denken vaak dat we als Nederland het slechtste jongetje van de klas zijn en dat het in landen als Duitsland en Denemarken veel beter gaat, maar met onze opwekking van duurzame stroom gaat het waanzinnig snel. We liggen voorop als het gaat om het leggen van zonnepanelen en het aanleggen van windmolens. In een aflevering zijn we vijf dagen offshore op de Noordzee geweest, en bekeken we hoe de windmolenbouwers te werk gaan. Er staan er nu dik vierhonderd, maar uiteindelijk worden er dat zeventienhonderd. Ik vind dat echt indrukwekkend; dat geeft ook goede hoop en moed.’

‘Er zijn mensen die aan het langste en kortste eind trekken. Mensen die geconfronteerd worden met windmolens in hun achtertuin, en zonnevelden. Bovendien heeft de productie van zonnepanelen en windmolens ook een hele grote voetafdruk. Er zijn schippers die van de Noordzee af moeten omdat er windmolens gebouwd moeten worden. Zo zijn er allerlei facetten, maar wij proberen te laten zien: linksom of rechtsom, de energietransitie gaat gebeuren. We willen af van kolen en gas; dat gaat een enorme impact hebben op ons landschap, de steden en onze omgeving. Heel Nederland gaat op de schop en dat is al gaande. We hebben in beeld proberen te brengen wat dat betekent voor onze maatschappij. Het is niet alleen maar positief, maar als we de CO2-uitstoot omlaag willen dringen dan moeten we af van de fossiele brandstoffen en dat betekent dat we veel andere dingen moeten doen die een enorm beslag leggen op ons land en de grondstoffen.’

‘Ik ben niet heel erg verrast door deze onderwerpen. Ik sta er eerder realistisch in: ik houd ontzettend van weidse landschappen en de Hollandse vlaktes met veengebieden. Het stoort mij ook als ik windmolens in mijn blikveld heb, maar tegelijkertijd moeten we onze energie ergens vandaan halen en dat moet op duurzame wijze. Dit zijn offers die we met z'n allen moeten brengen. Dat het een enorme impact heeft, is wel duidelijk. Dat is confronterend, maar niemand gaat eraan ontkomen.’

‘De Nederlandse vissers staan onder druk door hoge energiekosten en milieueisen. Er is eigenlijk grofweg geen plek meer voor hen op de Noordzee. Het grootste deel van de Nederlandse vissersvloot wordt opgekocht en de vissers moeten iets anders gaan doen. Dat komt deels omdat de windmolens op zee worden geplaatst. Die windenergie die wordt opgewekt is onder andere voor de zware industrie, om er waterstof van te maken en bijvoorbeeld bedrijven als Tata Steel te laten vergroenen. Het cynische is dat het staal van die schepen die naar de sloop worden gebracht ook weer naar Tata wordt gebracht, om te verdwijnen in de staaloven. Dus de visser die weg moet van de zee omdat er windmolens komen voor Tata, ziet zijn schip ook weer in hetzelfde bedrijf verdwijnen. Dat was een confronterend verhaal.’

‘Een enorme struggle waar je tegenaan loopt, is dat er geen makkelijke oplossingen zijn. Ook als het gaat om Tata Steel en Shell: het is heel makkelijk om te zeggen dat ze maar weg moeten gaan. Maar het is niet realistisch om te denken dat alle vervuilende industrieën in Nederland maar weg moeten gaan en dat we alleen maar schone bedrijven willen hebben die weinig uitstoten. We hebben de grootste haven van Europa en produceren veel chemische producten. Het is niet de oplossing om ze naar andere landen te laten gaan, want daar stoten ze ook uit. Deze industrie moeten we behouden, we moeten ze gewoon dwingen en stimuleren om te vergroenen onder druk van maatschappelijke organisaties. Ik ben wel geconfronteerd met hoe ingewikkeld dat is. Bedrijven moeten het uiteindelijk doen, maar de politiek kan erop inspelen door voorwaarden te scheppen. Als de politiek iedere vier jaar verandert kun je daar alleen weer geen bedrijfsvoering op plegen. Het is dus heel belangrijk om er voor de lange termijn faciliteiten voor te scheppen om die verduurzaming te bewerkstelligen.’

‘Je kunt best somber zijn over het klimaat. Bijvoorbeeld: niemand weet nu precies hoe het gaat uitpakken en hoe we volgende generaties kunnen helpen. We moeten gewoon ons best doen en dan maar zien waar het heen gaat. Dat is wat ongrijpbaarder dan de energietransitie, want dat is gewoon techniek. Met druk op de ketel kunnen we grote stappen zetten. Ik ben daar optimistisch over gestemd. Ik denk dat dat ons wel moet lukken.’