Kunnen paddo's en truffels (psilocybine) helpen bij depressie?

Paddo’s en truffels staan veelal bekend om hun hallucinogene effecten en worden meestal recreatief gebruikt voor een trip. Maar psilocybine, de werkzame stof in de zogeheten magic mushrooms en magic truffels, lijkt veelbelovend voor het behandelen van depressies. Hoe zit dat precies?

Psilocybine, de psychedelische stof in paddo’s, heeft daadwerkelijk een langdurig effect op de hersenen, zo blijkt uit recent onderzoek van de Harvard Medical School. Dat biedt veelbelovende inzichten voor de behandeling van depressie.

Het is niet voor het eerst dat het middel in verband wordt gebracht met de behandeling van depressie en trauma. Maar waarom is dat eigenlijk? En kunnen we de paddenstoelen daadwerkelijk in de Nederlandse behandelkamers verwachten?

Psilocybine is de werkzame stof in paddo’s (paddenstoelen) en truffels (schimmeldraden). Deze stof wordt in het lichaam omgezet in psilocine, dat de werking van de hersenen verandert. Zintuiglijke prikkels worden anders waargenomen; kleuren en muziek lijken bijvoorbeeld intenser. Het kan ook de stemming die je op het moment van gebruik hebt versterken en ervoor zorgen dat de tijd langzamer lijkt te gaan.

Verder heeft psilocybine invloed op je denkprocessen, legt psychiater en onderzoeker Robert Schoevers uit in De Nieuws BV: ‘Je staat meer open voor allerlei signalen, impulsen en gedachten die je normaal gesproken weghoudt.’ Het maken van verbindingen tussen gedachten en ideeën die je normaal gesproken niet direct aan elkaar relateert, kan leiden tot verrassende inzichten.

De eerste resultaten van verschillende studies, ook uit Nederland, lijken aan te tonen dat psilocybine een positief effect kan hebben bij depressie. Het middel kan vooral helpen om de kwellende gedachten van mensen met een depressie te verlichten, aldus Schoevers: ‘Ze kunnen op een minder negatieve manier naar dingen kijken die ze hebben meegemaakt.’

Naast het verkrijgen van nieuwe inzichten, ervaren patiënten soms emoties waar ze normaal gesproken niet snel bij komen. Dat kan emotioneel uitdagend zijn. Toch kan het hen wel helpen bij het verwerken van vervelende ervaringen.

Is psilocybine dan een wondermiddel voor de behandeling van trauma’s en depressie? Er is meer onderzoek nodig om daar antwoord op te geven, vertelt neurowetenschapper en psychedelica-onderzoeker Michiel van Elk in De Nacht van BNNVARA. Hij benadrukt dat de effectiviteit van de behandeling met psilocybine nu nog vaak wordt overschat.

‘Dat heeft met allerlei factoren te maken: onder andere met de selectie van de deelnemers. De patiënten die meedoen zijn vaak heel gemotiveerd, omdat ze hopen baat te hebben bij deze therapie. En ze hebben vaak al positieve ervaringen met psychedelica, anders zouden ze niet meedoen aan het onderzoek. Dat zorgt ervoor dat de eerste bevindingen leiden tot een overschatting.’ Daarom is de behandeling mogelijk niet voor iedereen met een depressie even effectief, aldus Van Elk.

Hoewel psilocybine mensen met psychische problemen kan helpen, vormen deze mensen ook een kwetsbare groep die risico loopt op verdere complicaties. ‘Zij worstelen vaak al heel lang met klachten’, weet Schoevers. ‘Als je dan zomaar alle sluizen openzet zonder goede begeleiding, dan kan het ook juist hele negatieve reacties oproepen.’

Psychedelica versterken immers wat er al in je speelt en kunnen daardoor negatieve gevoelens versterken. Volgens de onderzoeker is het daarom van groot belang om het middel te blijven onderzoeken in een veilige therapeutische setting. Het is af te raden om psychedelica voor therapeutische doeleinden te gebruiken zonder goede begeleiding.

Dat is niet met zekerheid te zeggen, aldus Schoevers. In september dit jaar gaat een grote internationale studie van start. ‘Daarin kijken we zowel naar positieve gewenste effecten als naar potentiële minder gewenste effecten. Het duurt een aantal jaren voordat die data is verzameld. En er moeten een aantal studies zijn voor de autoriteiten om te kunnen overgaan tot formele registratie als geneesmiddel.’

In Nederland wordt er volgens Schoevers al gewerkt aan het opzetten van een groot netwerk. ‘Met een groot aantal academische en andere gespecialiseerde instellingen slaan we de handen ineen om dit soort grote studies gezamenlijk te doen.’ Efficiënter en sneller, stelt de onderzoeker, en gericht op de toekomst. ‘Zo kunnen we ook met elkaar zorgen voor verantwoordelijke implementatie.'