Hoe kan de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de werkvloer concreet opgelost worden?

Vrouwen krijgen nog altijd structureel minder betaald dan mannen. Tijd voor verandering, vindt Tweede Kamerlid Lilianne Ploumen. Een initiatiefwet gelijke beloning zou uitkomst moeten bieden. 

Een vrouw loopt gemiddeld haar hele werkende leven driehonderdduizend euro mis omdat ze minder verdient dan een man. Dat voelt niet eerlijk, en dat is het ook niet, volgens Ploumen: ‘Het is namelijk in strijd met de wet gelijke behandeling voor mannen en vrouwen.’ In de praktijk blijkt dat - ondanks die wet - er nog steeds beloningsverschillen zijn die we niet kunnen verklaren uit objectieve factoren, vertelt Ploumen in De Nieuws BV.

Bewijslast bij de werkgever
Volgens haar overtreden we die wet al decennialang en daarom komt zij met een alternatief: het initiatiefwetsvoorstel gelijke beloning dat al heeft bewezen effectief te zijn in IJsland. Die wet verschuift de bewijslast van de werknemer, de vrouw, naar de werkgever, legt Ploumen uit: ‘De werkgever moet dan aantonen dat hij/zij mannen en vrouwen gelijk beloont.’

Ook volgens Melissa Vink, sociaal wetenschapper aan de Universiteit van Utrecht, ligt de verantwoordelijkheid teveel bij vrouwen. ‘Het moet echt in het systeem worden opgelost’, legt ze in maart van dit jaar in Na het Nieuws uit. Het probleem van de steeds groter wordende loonkloof is namelijk veel complexer.

(On)verklaarbare deel
Toch is het zo dat een deel van het loonverschil wel verklaarbaar is, vertelt Ploumen: ‘Vrouwen bekleden lagere functies, of zijn vaker werkzaam in sectoren die minder goed belonen, zoals het onderwijs.’ Daarnaast toont nieuw onderzoek naar jonge werkende vrouwen en mannen, verricht door het Sociaal en Cultureel Planbureau, aan dat ook vrouwen zonder jonge kinderen parttime werken. En vrouwen die wel meer willen werken, worden tegengehouden door de huidige voorziening met betrekking tot kinderopvang en partnerverlof, legt Emma Lok, directeur van WOMEN Inc., uit in De Nieuws BV.

Maar toch blijft een ander deel van het loonverschil onverklaarbaar. En als je werkgevers met dat deel confronteert, schrikken ze er zelf ook van, volgens Ploumen.

Econoom Nic Vrieselaar legt dit in De Nieuws BV uit aan de hand van het ongecorrigeerd loonverschil: ‘Als je alleen kijkt naar hoeveel mannen en vrouwen verdienen, zie je dat voor elke honderd euro die mannen verdienen, vrouwen slechts tweeënzestig euro verdienen.’ Volgens Vrieselaar hou je nog steeds een verschil over wanneer je rekening houdt met dat vrouwen parttime werken. Daarnaast verdwijnt het loonverschil ook niet wanneer je rekening houdt met het gegeven dat Ploumen eerder aanhaalde; dat vrouwen vaker werkzaam zijn in sectoren die minder goed belonen.

Bestuurlijke boete
Met het initiatiefwetsvoorstel van Ploumen zullen dit soort gegevens bij wet controleerbaar zijn. Ploumen: ‘Een instantie bekijkt dan de geanonimiseerde gegevens van bedrijven en zoekt naar loonverschillen. Als die verschillen binnen een aantal jaar niet aangepakt worden, zou er een bestuurlijke boete opgelegd kunnen worden.’

Vrouwen te bescheiden? 
Zo’n sanctie is nodig, want tot dusver ligt de verantwoordelijkheid alleen bij vrouwen, volgens Vink. Als oplossing voor de steeds groter wordende loonkloof wordt vaak geopperd dat vrouwen meer moeten gaan werken en zich moeten inschrijven voor een cursus loononderhandelingen.

Onterecht, als je het Ploumen vraagt: ‘Vrouwen vragen net zo goed en net zo vaak om meer salaris als mannen.’ Dit blijkt uit recent onderzoek door vakbond FNV, dat aantoont dat vrouwen inmiddels wel om meer salaris vragen, maar het simpelweg niet krijgen, legt ze uit.

Weet je hoeveel je mannelijke collega verdient? 
Maar voordat je kunt gaan onderhandelen over je salaris als vrouw, moet je eerst weten of er sprake is van een loonverschil, legt Vrieselaar uit. Het doorbreken van de zwijgcultuur rondom het onderling bespreken van salarissen die in Nederland heerst zou uitkomst bieden. Vrieselaar: ‘In Nederland hebben we het niet graag over hoeveel we verdienen en dat zorgt ervoor dat de loonverschillen tussen mannen en vrouwen onbekend blijven. Daarom vind ik dit wetsvoorstel goed. Het brengt meer transparantie en zorgt ervoor dat vrouwen de kans krijgen om te onderhandelen.’

Risico’s 
Die beloningsongelijkheid is namelijk heel kwalijk, vindt Ploumen. Want het maakt dat slechts vijftig procent van de vrouwen onafhankelijk is. En dat brengt veel risico's met zich mee. Denk aan vrouwen die in een scheiding afhankelijk zijn van hun eigen inkomen en zo in de problemen komen, aldus Ploumen.

Het voorstel is vooralsnog in behandeling bij de Tweede Kamer.