Hoe is het om (slachtoffer van) een groomer te zijn?

Grooming is een nieuwe,  online manier van kinderlokken en komt helaas steeds vaker voor. 

Een man komt aangefietst, hij stapt af en zet zijn fiets in het rek. ‘Dat is hem’, fluistert Evi Hanssen. Hij kijkt om zich heen. Even verderop staat een meisje. ‘O nee, hij gaat ernaartoe’, zegt Evi. ‘Het is hem, het is hem. Hij twijfelt.’ De man pakt zijn telefoon. ‘Ik word echt misselijk nu. Zo makkelijk is het dus om met iemand met foute bedoelingen af te spreken.’ Hij stapt op het meisje af.

‘Grooming is digitaal kinderlokken. Er is sprake van grooming als een volwassene online contact legt met een minderjarige, met als doel deze seksueel te misbruiken’, schrijft Spuiten en Slikken. Vaak probeert een groomer eerst het vertrouwen van zijn slachtoffer te winnen, waarna hij na enige tijd om foto’s en video’s vraagt. ‘Deze belanden meestal in een kinderpornonetwerk of worden gebruikt om het slachtoffer mee te chanteren’, schrijft Spuiten en Slikken. ‘Een groomer doet zich meestal veel jonger voor om niet op te vallen.’ Grooming is strafbaar.

Gevangenisstraf
Hoewel dit wellicht klinkt als een ver-van-mijn-bed-show, gebeurt het steeds vaker. Het kan ieder kind overkomen. In Help, mijn borsten staan online gaat Evi Hanssen langs bij Tim. Hij is slachtoffer van grooming. Hij is veertien wanneer hij voor het eerst begint te chatten met Lisa, die zich voordoet als een meisje van zijn leeftijd. Maar dat blijkt niet zo te zijn: Lisa is in werkelijkheid Karel van eenentwintig. Een jaar lang hebben ze intensief contact. Karel haalt Tim, onder de alias Lisa, over om expliciete foto’s en video’s te sturen. Karel kreeg vijf jaar gevangenisstraf. Evi zoekt hem op in de gevangenis.

‘Kan je vertellen waar je precies voor veroordeeld bent?’, vraagt Evi aan Karel. ‘Voor dingen die ik minderjarigen voor de webcam heb laten doen’, is het antwoord.

‘Wat was er zo fijn aan Lisa?’, vraagt Evi aan Tim. ‘Ik denk het contact’, antwoordt hij. ‘Ik was op school een einzelgänger. Ik hield me met totaal andere dingen bezig dan mijn klasgenoten. Ik had het op school ook niet altijd even makkelijk. Ik kon mijn draai niet vinden.’ Lisa is voor hem in die tijd een luisterend oor.
 
Zedendelict
Karel bouwt zijn contacten met minderjarigen in die tijd steeds verder uit. Het ging niet van de ene op de andere dag. ‘Het is niet dat je start vanuit: ik ga een zedendelict plegen.’ Het gaat stap voor stap. Het begon voor hem met flirterig gedrag. ‘Maar op een gegeven moment komt er een seksuele ondertoon in en ga je daar verder en verder in. Op een gegeven moment ben je de controle kwijt.’ Op momenten dat Karel erg in de put zat kroop hij achter de computer. Om even niet zichzelf te hoeven zijn.

Lisa heeft veel betekend voor Tim, maar hij is, naar eigen zeggen, nooit verliefd op haar geweest. ‘Ik zag haar gewoon als vriend, maar...’ Evi vult hem aan: ‘Een vriendschap die je nog nooit had gehad?’ ‘Niet in die mate’, antwoordt Tim.

Pubertijd
En dat is precies waar groomers, zoals Karel, op inspelen. ‘De pubertijd is een periode waarin jongeren erg twijfelen aan zichzelf’, legt psychiater Lieve Swinnen uit. Deze kwetsbaarheid wordt naarmate er meer lastige omstandigheden zijn alleen maar groter. Zoals bijvoorbeeld de lastige aansluiting van Tim op school. ‘Jongeren die het (…) in de offlinewereld moeilijker hebben en daarom in de onlinewereld verdergaan.’

Machteloosheid
Maar andersom geldt dat wellicht evengoed. Karel vertelt dat hij op jonge leeftijd veelvuldig is misbruikt door verschillende mensen. ‘Rond mijn elfde ben ik in de kinderprostitutie beland. Dus ik heb, denk ik, tot mijn eenentwintigste, net voor de delicten, constant in een extreem onderdanige positie moeten zitten.’ Karel wilde dat machteloze gevoel kwijtraken. ‘Niet meer klein, bang en machteloos zijn. Ik wilde controle.’

Slachtoffer
‘Als daders zelf slachtoffer geweest zijn, hebben ze een verwrongen beeld van hoe je met elkaar omgaat’, legt Swinnen uit. Vooral wanneer dit een lange periode in je ontwikkeling is geweest; dan ontwikkelen mensen een verkeerd beeld van relaties, intimiteit en hoe mensen met elkaar omgaan. ‘Dan wordt je eigen empathisch vermogen minder goed ontwikkeld. Als je zelf in die situatie gezeten hebt, dan ga je dat beeld gedeeltelijk overnemen.’

Hij nam nu de controle over het leven van een ander. Het leven van Tim. Hij liet Tim naaktfoto’s sturen. Steeds weer opnieuw zette hij hem onder druk om nieuwe foto’s te sturen. Ook moest hij zichzelf bevredigen voor de camera. Onder dwang.

Schaamte
‘Heb je nooit gedacht: nu ga ik te ver?’, vraagt Evi aan Karel. Hij is duidelijk geëmotioneerd. ‘Helemaal in het begin was ik zo beschaamd over zoveel dingen dat ik het gewoon niet aankon en dood wilde, omdat ik doorhad wat ik had gedaan. Maar ik sluit mezelf af, want ik moet elke dag leven met de pijn die ik heb veroorzaakt. Ik moet realistisch zijn. Om jezelf elke dag te stenigen is ook niet de juiste manier. (…) Het is een moeilijke balans.’

‘Ik zie het niet als een rechtvaardiging voor zijn daden’, zegt Tim als hij wordt geconfronteerd met Karels verhaal. ‘Dat is heel jammer voor hem. Waarom dan die daden? Hij weet hoe hard de vernedering kan zijn.’

Verwerking
Toch kan contact zoals dit heel belangrijk zijn voor het verwerkingsproces. ‘Als de dader duidelijk toegeeft dat hij iets fout heeft gedaan.’ Hoewel de eerste reactie van Tim volgens Swinnen heel logisch is, is het wel een stap in het herstel. ‘Dat je erkenning krijgt voor wat je overkomen is.’