Wat is een levenstestament en wat neem je erin op?

Het leven is onvoorspelbaar. Er kan iets gebeuren waardoor je niet meer zelf je medische of financiële zaken kunt regelen. Bijvoorbeeld na een ongeluk of door een ziekte als dementie of een andere aandoening. Aan wie vertrouw je dan je bankzaken toe? En wie mag er beslissen over een medische behandeling die jou aangaat als je er zelf niet meer toe in staat bent? Dit soort belangrijke persoonlijke zaken kun je vastleggen in een speciaal document: het levenstestament.

Een levenstestament is bedoeld om je eigen wensen vast te leggen voor het geval je niet meer in staat bent om zelf beslissingen te nemen. Je kunt in de omstandigheid komen, als je bijvoorbeeld oud en ziek bent, dat dit niet meer gaat. Het gaat dus om een speciaal type wilsverklaring voor het geval je zelf niet meer wilsbekwaam bent.

Een levenstestament is, zoals het woord al aangeeft, jouw testament bij leven. In een ‘gewoon’ testament neem je zaken op die ná je dood geregeld moeten worden. Daarin leg je bijvoorbeeld vast wie je erfgenamen zijn en wat er met je huis, bezittingen of geld moet gebeuren na je overlijden. Dit doe je bij de notaris. 

In het levenstestament wijs je een vertrouwenspersoon aan die jouw belangen gaat behartigen als jij daar niet meer toe in staat bent. Meestal is dit een familielid of vriend, maar het kan ook een financieel adviseur zijn. Je kunt ook een reserve gevolmachtigde aanwijzen in je levenstestament, voor het geval je eerste vertrouwenspersoon zelf wilsonbekwaam mocht worden.

Waar je vertrouwenspersoon beslissingen over mag nemen als gevolmachtigde, leg je ook vast. Waar kun je dan aan denken?

- In een levenstestament kun je vastleggen welke bevoegdheden je vertrouwenspersoon heeft met betrekking tot financiële zaken. Denk aan het verrichten van betalingen, het doen van belastingaangifte en het beheren van jouw beleggingen of spaargeld.

- Wat zijn je wensen met betrekking tot verzorging? Wil je bijvoorbeeld zo lang mogelijk thuis blijven wonen? Of heb je een voorkeur voor een bepaalde zorginstelling?

- Heb je wensen met betrekking tot je eigen huis of auto en hoe en wanneer je die wilt verkopen? Deze zaken kun je ook regelen in je levenstestament.

- Je geeft duidelijke instructies over medische behandelingen. Je kunt aangeven wat je wel en niet wilt in bepaalde situaties. Mag je vertrouwens­persoon beslissingen nemen of laat je die bij voorkeur aan een doktor over?  

- Als er medische omstandigheden zijn waarin je je levenseinde zou willen laten bespoedigen dan kun je dit opnemen in het levenstestament. De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) tekent aan dat (medische) wensen rondom het levenseinde het beste met de arts kunnen worden besproken. Neem je verzoek goed door met de (huis)arts en bespreek wat kan en mag en laat een euthanasieverzoek in je medisch dossier opnemen, raadt de NVVE aan. Ook als je wens verandert dan kan dat in dat dossier worden opgenomen. 

Op de website van de Patiëntenfederatie lees je meer informatie over dit onderwerp.

- Ben je digitaal actief? Dan kun je daar ook het een en ander over vastleggen. Wat moet er gebeuren met je accounts voor sociale media? Wil je het beheer van digitale bestanden en je e-mail aan de vertrouwenspersoon overdragen?  

- Heb je een hond of kat of ander huisdier dat je dierbaar is? In het levenstestament kun je opnemen wie voor het dier mag zorgen als je er zelf niet meer toe in staat bent.

Een levenstestament kun je zelf opstellen en ondertekenen zonder een notaris. Dan wordt het in juridische termen ook wel een onderhandse akte genoemd.

Het risico bestaat wel dat niet iedereen het erkent. Of je nog wel wilsbekwaam was toen je het opstelde, is bijvoorbeeld door een bank niet te controleren. Daardoor kan het gebeuren dat je vertrouwenspersoon jouw financiële zaken niet naar jouw wensen kan afwikkelen. Stel je het levenstestament met een notaris op? Dan weet je zeker dat het wordt erkend door de bank en anderen.

Overweeg je om een levenstestament op te stellen? Wacht daar dan niet te lang mee. Ben je niet meer wilsbekwaam? Dan is het te laat om het levenstestament te regelen.

Twijfelt jouw notaris erover of je wel wilsbekwaam bent ten tijde van het opnemen van het levenstestament? Dan kan hij advies vragen van een speciaal opgeleide dokter. Die controleert dan of je al dan niet wilsbekwaam bent.

In het levenstestament neem je op vanaf welk moment de bevoegdheden van jouw vertrouwenspersoon ingaan. Dit kan als een (huis)arts een verklaring heeft afgegeven waarin staat dat je daadwerkelijk niet meer in staan bent om je eigen belangen te behartigen.

Je kunt ook aangeven dat je vertrouwenspersoon namens jou mag handelen zodra je het levenstestament hebt ondertekend. Dan is die duidelijkheid er alvast.

Laat je een levenstestament opmaken bij de notaris, dan zijn daar kosten aan verbonden.

Volgens de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie liggen deze gemiddeld rond 650 euro. Uitkomen op een lager of hoger bedrag is ook mogelijk, dat hangt van de notaris af in die je in de arm neemt. Vraag vooraf een offerte aan, dan weet je wat je kan verwachten.

Bron: Notaris.nl, levenstestament.nl, Nunotariaat, Rijksoverheid