Koken op gas of inductie: wat is goedkoper of duurzamer?

Jarenlang was koken op een gasfornuis de norm. Maar omdat we in de toekomst van het gas afgaan, komt elektrisch koken steeds meer in beeld. Is je gasfornuis inruilen voor een elektrische inductiekookplaat een goed idee? Aan de hand van zes vragen zetten we de verschillen in kosten en duurzaamheid op een rij met Joanneke de Jongh van Milieu Centraal. We sluiten af met acht tips waarmee je energie kunt besparen tijdens het koken.

Het zal niemand ontgaan. In Nederland gaan “we” stap voor stap van het aardgas af. Hoe ziet de toekomst eruit volgens energiedeskundige Joanneke de Jongh? “In een aantal wijken komt er misschien een gasnet met groen gas, maar de meeste huizen zullen gasloos worden. Ook wat betreft het koken.” 

Wanneer stap je over op elektrisch koken, mocht je dat willen? “Het beste moment om over te stappen is als je jouw huidige kookplaat of gasfornuis vervangt. Bijvoorbeeld als je de keuken gaat verbouwen of een nieuwe keuken aanschaft. 85 procent van de nieuwe kookplaten die op dit moment verkocht worden zijn elektrisch.”

“Mocht je nog niet direct overgaan dan kan je ook al één en ander voorbereiden door alvast de benodigde elektra aan te laten leggen”, geeft De Jongh mee als tip. Het kan zijn dat er een extra groep in de meterkast moet komen of een stroomkabel naar de keuken.

Wat als je geen gas meer hebt om op te koken of nu al van je gasfornuis af wil? “Dan zijn er verschillende manieren om elektrisch te koken, waarvan de inductiekookplaat het zuinigst is. Dat is dus een goed alternatief voor je gasfornuis”, aldus de expert duurzame energie. 

In de wereld van het elektrisch koken is inductie het bekendst. Maar je hebt ook keramische kookplaten. “Het verschil zit hem in de techniek van opwarmen en de efficiëntie”, legt De Jongh uit. 

”Van de elektrische kookplaten is een inductieplaat het zuinigst: die gebruikt 175 kWh per jaar. Een keramische kookplaat maakt zo’n 30 procent meer op: ongeveer 225 kWh per jaar. Een ‘gewone’ elektrische kookplaat van gietijzer is het meest onzuinig: die verbruikt 260 kWh per jaar. Dat komt doordat bij inductie direct de inhoud van de pan opgewarmd wordt via de bodem van de pan en de inductiekookplaat zelf veel minder warm wordt dan andere elektrische kookplaten. Er gaat daardoor minder warmte verloren.” 

Koken op inductie heeft volgens expert De Jongh nog een aantal praktische voordelen. “Het is veiliger dan gas, doordat de kookplaat alleen heet wordt als er een pan op staat en daarna snel afkoelt.”

“Daarnaast is er geen vlam als je op inductie kookt. Dat is niet alleen veiliger, maar zorgt ook voor minder verbrandingsgassen in de keuken en gezondere lucht.” Verder is er nog een ander voordeeltje van huishoudelijke aard: “De inductiekookplaat is heel makkelijk schoon te maken. Mensen die inductie nemen, willen vaak nooit meer terug naar gas.“

Er is nog een speciaal punt van aandacht met betrekking tot de gezondheid: ”Voor mensen die gevoelig zijn voor elektromagnetische velden of een pacemaker hebben en van hun dokter geen inductiekookplaat mogen nemen, is keramisch wel een betere keuze”, aldus De Jongh. 

Door verbranding van de fossiele brandstof aardgas warmt de aarde op. Dat is de hoofdreden om afscheid te gaan nemen van gas. Hoeveel duurzamer is koken op elektriciteit op dit moment? 

“Nu is er nog weinig verschil in CO2-uitstoot tussen een gasfornuis en een inductiekookplaat”, legt de energiedeskundige uit. “Dat komt doordat de stroom nu vooral nog van aardgas en steenkolen komt (grijze stroom). Maar de stroom zal in de toekomst groener worden, en dan wint de inductiekookplaat het.”

Het aspect duurzaamheid telt voor menigeen zwaar. Maar minstens zo belangrijk zijn de kosten. Is koken op gas of elektriciteit gunstiger voor de portemonnee? Voor het antwoord op deze vraag geeft Joanneke de Jongh eerst een kort college natuurkunde: “Gas en stroom leveren beide energie. Deze wordt gemeten in megajoule. 1 kWh stroom is 3,6 megajoule en 1 m3 gas 31,6 megajoule. Eén m3 gas geeft dus 9 keer meer energie dan 1 kWh stroom.”

Maar daarmee is het pleit nog niet beslecht in het voordeel van gas, want bij deze cijfers hoort ook een praktische uitleg. “Bij koken op gas gaat ongeveer de helft van de warmte verloren langs de pan. Elektrisch koken op inductie of met een magnetron is veel efficiënter.” Hoe luidt dan de slotsom wat betreft De Jongh? “De energiekosten voor koken zijn ongeveer gelijk.” 

Vorig jaar hebben Nederlanders een recordhoeveelheid minder gas verbruikt, omdat de prijzen door het dak gingen. Hoeveel nut heeft het om je gasfornuis minder vaak aan te zetten als je je energierekening laag wilt houden? Daarover is De Jongh duidelijk: de invloed van koken op je energienota is klein. “Gemiddeld gaat 80 procent van het gasverbruik naar verwarming. 17 procent gaat naar warm water, vooral voor het douchen. Slechts ongeveer 3 procent gaat naar koken.” Wil je dus een slag maken met besparen op je gasverbruik, dan weet je waar je de winst kunt behalen. Tekst loopt door na de link.

Tot besluit delen we nog een negental (bespaar)tips van Joanneke de Jongh, waarmee je net wat energiezuiniger kookt.

1 - Doe de deksel op de pan, dan gaat er driekwart minder warmte verloren.

2 - Kookt het water? Zet de pit dan lager maar niet helemaal uit.

3 - Neem liever een iets te grote pan dan een te kleine pan en zorg ervoor dat de warmte niet langs de pan heengaat. Voor koken op gas betekent dit dat de pan midden op de vlam moet staan.

4 - Met een snelkookpan bespaar je energie door de hoge druk in de pan. 

5 - In oudere afzuigkappen zitten lampjes die veel energie gebruiken. Vervang deze door een ledlampje.

6 - Trek de stekker uit je oude magnetron als je die niet gebruikt. Dit apparaat gebruikt veel energie in de stand-by-stand.

7 - Let bij de aanschaf van een elektrische oven of afzuigkap op het energielabel: een apparaat met een groen energielabel heeft een lager elektriciteitsverbruik. Let ook op het kWh-verbruik per cyclus of per jaar op het energielabel. Magnetrons en kleine, vrijstaande oventjes hebben geen energielabel.

8 - Huiseigenaren die op een warmtenet zoals stadsverwarming zijn aangesloten, kunnen subsidie van 400 euro krijgen voor de aanschaf van een nieuwe elektrische kookplaat, bijvoorbeeld keramisch of inductie. Een voorwaarde is dat de gasmeter wordt weggehaald. Lees meer over subsidie op de elektrische kookplaat en de bijbehorende voorwaarden bij Milieu Centraal en de Rijksoverheid.