Zijn er grenzen aan de grap?

‘Chappelle weet met veel vernuft beschuldigingen van pedofilie om te buigen tot een smakeloos gebbetje’, schreef Omar Larabi op de Lagarde over de recente show van Dave Chappelle. De Netflix-cabaretregistratie van de wereldberoemde comedian zorgde voor nogal wat commotie. Larabi: ‘Zeker in het begin, denk je: is dit pure provocatie? Maar nee. Chappelle bewijst met Sticks & Stones eens te meer een homofobe proleet te zijn. En woorden kunnen, in tegenstelling tot wat Chappelle beweert, wel degelijk impact hebben.’

De recensie op de Lagarde is een van de vele negatieve stukken over Chappelle’s show. Kunnen comedians niet meer zeggen wat ze willen, wat is hier aan de hand? ‘Ik vind het er wel te vaak over gaan. Een grap is gewoon een grap’, aldus Youp van ’t Hek in De wereld draait door . ‘Er gebeurt iets in de wereld, en daar maakt iemand een grap over – een cabaretier, iemand op televisie, of in het café. Dan is tegenwoordig meteen de discussie of de grap wel kan. Terwijl ik dan nog vaak aan het lachen ben.’

Getut
Wordt de vrijheid van een cabaretier ingeperkt? Van ’t Hek: ‘Er is een soort getut. Bakfietsgemodder. Gemuts. Het mag niet, het kan niet. Als je volwassen bent, heb je kans dat je beledigd wordt, lijkt mij. […] Bij de wereld hoort een grapje. Iets dat een beetje lucht geeft. Een beetje schuin tegen de dingen aankijken.’

DWDD -tafeldame Simone Weimans wil wel eens weten hoe Van ’t Hek aankijkt tegen de documentaire Pisnicht the Movie , gemaakt naar aanleiding van een column van Van ’t Hek, waarin hij dat woord gebruikte. ‘Ik snap het ook wel. Ik begrijp het. Maar ik denk dan: maak het allemaal niet zo zwaar.’ ‘Maar het ís voor sommige mensen zwaar’, aldus Weimans. Van ’t Hek: ‘Het woord pisnicht heb ik van allemaal nichten geleerd. Ik heb het niet verzonnen.’

Het gaat er niet om wie het verzonnen heeft, vindt Weimans. ‘Het gaat om het effect op iemand die dat jarenlang hoort als hij jong is en bang is om uit de kast te komen, en overal hoort ‘pisnicht’-dit of ‘homo!’-dat. Vervolgens ziet hij dat woord ook nog terug in een column. Ik ben heel erg benieuwd of dat je geraakt heeft of aan het denken heeft gezet. […]. Een goede vriend van mij zegt altijd: “In elk geintje zit een seintje.” Al die zogenaamde onschuldige grapjes hebben zeker wel betekenis en ik vraag me af of jij je daar bewust van bent.’

Teeuwen
In het DWDD -interview met Van ’t Hek zien we ook een fragment uit een show van Hans Teeuwen, die een hele reeks grappen maakt over seks met de koningin. In 2016 was Teeuwen zelf te gast bij Pauw om te praten over de grens van de grap, naar aanleiding van een sketch van de Duitse komiek Jan Böhmermann. Daar reageerde hij op dit fragment. Heeft hij er ooit last van gehad? ‘Nee, helemaal niks’, zei hij. ‘Ik denk dat ze dachten: hoe minder aandacht wij hieraan besteden, hoe beter het is.’ En dat was een verstandige beslissing, vindt hij. ‘Het morele gezag wordt bepaald door hoe iemand met kritiek om kan gaan.’

‘Wat is er nou zo ontzettend aan het veranderen?’, vraagt Van ’t Hek in DWDD . Weimans heeft wel een antwoord: ‘Zou het kunnen zijn dat mensen nu terug praten? Voorheen zei niemand wat terug. Nu heb je social media en allerlei platforms.’ ‘Ik vind de discussie alleen maar leuk. Grappig dat het erover gaat’, aldus Van ’t Hek.

Kijk/lees/luister verder
Dave Chappelle: Sticks & Stones: flauw en haatdragend (de Lagarde)
Pisnicht: The Movie toont de prijs van ‘het is maar een grapje’ (Joop)