Welk deel van Nederland ligt onder de zeespiegel?

Een groot deel van ons kikkerlandje ligt onder de zeespiegel, laat staan als die gaat stijgen. Maar welk deel?

Zo'n 26% van ons land ligt onder zeeniveau (zeeniveau is het gemiddelde hoogwaterpeil, 22% van Nederland ligt onder NAP), 59% van Nederland loopt risico te overstromen door water van de zee of uit de rivieren. Dat zijn deze delen van ons land:

De zeespiegel stijgt, dat is duidelijk. Maar hoeveel, dat hangt af van welke maatregelen we nemen om de opwarming van de aarde tegen te gaan – en ook hoe snel we dat doen. Want opwarming betekent meer gesmolten poolkappen en dat staat dan weer gelijk aan een hoge zeespiegel. Bij een opwarming van 1,5 graad gaat het om een stijging van negen centimeter, bij een opwarming van 4 graden om vijftien centimeter, schrijft Vroege Vogels.

Er zijn twee manieren om de zeespiegel(stijging) te meten: via satellieten of peilstations. ‘De satellieten die we daarvoor gebruiken worden in een vast baan rond de aarde gebracht – dan weten we precies wat de afstand tot het middelpunt van de aarde is. Met behulp van verschillende soorten radiogolven wordt de afstand tot het zeeoppervlak gemeten’, legt Sybren Drijfhout van het KNMI uit in Alledaagse Vragen. ‘Omdat ze dat om de zoveel dagen doen, kan je ook meten wat de verandering is in die afstand.’

Dan zijn er ook nog de peilstations ‘die zijn verankerd in onze kust’. Deze peilstations leveren andere gegevens op ‘omdat er door getijden enorme variaties zijn in die zeespiegel’. Deze stations werken zo: ze staan op een vaste plek, waardoor ‘we ook weten wat de positie van die stations is ten opzichte van NAP, Nieuw Amsterdams Peil’. Hierdoor hebben we een goed beeld van hoe de zeespiegel stijgt voor onze kust. Het enige nadeel: ‘De bodem is natuurlijk ook aan het dalen voor de Nederlandse kust en dat zit bij die peilstations inbegrepen. Maar met allerlei ingewikkelde modellen en berekeningen kunnen we die gegevens uit elkaar trekken.’

Een zeespiegelstijging van enkele centimeters kan al grote gevolgen hebben en ‘leiden tot volksverhuizingen van Bijbelse proporties’, waarschuwt António Guterres in een toespraak voor de VN-veiligheidsraad, afgelopen maand. ‘Levens, economieën en infrastructuur zullen worden verwoest. Landen zullen ophouden te bestaan en de gevolgen voor vrede en veiligheid zijn “dramatisch”’, schrijft Joop naar aanleiding van Guterres’ toespraak.

Het is volgens António Guterres niet genoeg om alleen de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. IJskappen reageren namelijk niet zo snel op de verschillen die wij nu doorvoeren, weet Drijfhout. ‘Het is nu al te warm voor de kappen die we hebben. En die gaan nog vele eeuwen door met verder krimpen en dus de zeespiegel verder laten stijgen.’ Op de lange termijn worden de gevolgen van die temperatuurstijging steeds groter. ‘Als we pech hebben, en dat weten we ook al uit geologische data, dan kan de gemiddelde stijging op de lange duur - dan hebben we het over duizend jaar of zo – bijna zes tot tien meter per graad temperatuurstijging betekenen. En we hebben al meer dan een graad te pakken, maar we hebben nog geen zes meter te pakken. Dus dat zit allemaal nog in het vat.’

Op de lange termijn ziet het er dus niet goed uit. Maar wanneer beginnen we daar echt last van te krijgen? ‘Het is niet zo dat we binnen een eeuw al natte voeten gaan krijgen. Voor de komende honderd jaar zijn wij door de deltacommissie en het deltaplan goed voorbereid op wat ons te wachten staat.’

Het korte antwoord: ja. En wel op een heleboel verschillende manieren, weet Maikel Coomans van het digitale Watersnoodmuseum in Zeeland. 'Een dijk kan afglijden, inzakken, schuren en vervolgens breken. Niet zo gek: want we hebben maar liefst 43 verschillende soorten dijken en die kunnen op allerlei manieren breken.'

De BES-eilanden – Bonaire, Sint-Eustatius en Saba – zijn de Nederlandse gemeenten die het hardst te lijden hebben onder klimaatverandering. Bonaire zal de eerste gemeente in Caribisch Nederland zijn die de eerste gevolgen merken van klimaatverandering. ‘De gevolgen zijn duidelijk: een paar graden warmer zal een grote belasting zijn voor de bevolking’, aldus Monique van de Water van WNF Nederland. ‘Een kleine zeespiegelstijging zorgt er al voor dat een derde onder water komt te staan en we krijgen meer neerslag en stormen.’  Naast dat het effect heeft op de mensen, huizen die onderlopen en de wegen die kapot gaan als de natuur. ‘Bovendien is Bonaire voor een groot deel afhankelijk van het toerisme dus van alle kanten heeft het enorm veel negatieve effecten.’