Wat is de Darién Gap?

Een levensgevaarlijke, 120 kilometer lange route door de jungle van Colombia en Panama die vluchtelingen nemen op weg naar de Verenigde Staten. Sahil en zijn team leggen als eerste cameraploeg ter wereld de volledige route af.

'Je steekt de Panamees-Colombiaanse grens over. Het is het enige stuk - over de hele Amerika's - dat onbebouwd is. Je begint in Necoclí, een badplaatsje in Colombia. Daar verzamel je geld om een boot te nemen naar Capurganá - dat is het laatste stukje bewoond Colombia. Daar verzamel je nog een keer in een kampement en moet je nog een keer geld verzamelen - honderd euro per persoon - om vervolgens twee dagen te lopen naar een Panamees badplaatsje. Vanaf daar loop je heel lang door tot je bij het grootste obstakel komt: La Montaña de la Muerte, de berg des doods. Daar gebeuren verschrikkingen tot ver buiten je fantasie. Hopelijk - als je het redt - kom je aan in Bajo Chiquito. Daar moet je weer een boottocht van zes uur nemen.'

Waarom vluchten ze?
'Waarom heb je je land verlaten?', vragen de makers aan een vrouw die met haar gezin zit te wachten. 'Omdat de situatie daar heel slecht is', antwoordt ze. 'Je kunt er niet bereiken wat je wil en je kunt er ook niet meer op de wet vertrouwen. Er gebeurt heel veel slechts dat ik niet wil benoemen en er is te veel corruptie. Daarom hebben we het land verlaten om ergens anders op zoek te gaan naar een toekomstperspectief voor onze kinderen.'

Wat weten ze over de route?
'Ik weet dat het heel gevaarlijk is', aldus de vrouw, 'maar we laten ons leiden door ons geloof in God. Alleen dat biedt ons de kracht om heelhuids door deze jungle te komen. Ik voel angst, omdat ik niet weet wat ons te wachten staat of wat we onderweg kunnen tegenkomen. Maar het is ons alle risico's waard, voor de kinderen.'

Wat maakt de route zo gevaarlijk?
De hoge luchtvochtigheid, de sterk stromende rivieren en modderige bergpaden maken het gebied extreem moeilijk begaanbaar. Daarnaast leven er veel dodelijke dieren en planten en worden migranten op hun route verkracht en beroofd door bendes. Ook eten en drinken is schaars. Daar komt bij dat het gebied in handen is van het grootste Colombiaanse kartel, die dit als smokkelroute gebruikt.

Vaak zijn mensen al weken - of zelfs maanden - onderweg als ze in Capurganá aankomen. 'Ik voel me vreselijk. Je bent uit je land vertrokken, uit Venezuela, Ecuador, Peru, of waar je ook vandaan komt, en je hebt niks. Dus je moet lopen, in de rij staan en op straat slapen. Inclusief je kinderen. Wij zijn met veertien volwassenen en tien kinderen.'

Voor de tocht door de Darién Gap heb je een gids nodig, maar die kan niet iedereen betalen. Het eerste deel van de reis - tot de Panamese grens - wordt begeleid door Colombiaanse gidsen. Aan hen moet honderd euro per persoon worden betaald. Na het oversteken van de grens nemen de Panamese gidsen het over; ook zij vragen opnieuw honderd euro per persoon. Mensen die dit geld niet hebben, kiezen er soms voor de tocht zonder gids te ondernemen. 'Die lopen extra veel gevaar. Als je zonder gids op pad gaat, verdwaal je zo', aldus gids Sergio.

Hebben ze de tocht onderschat?
'Het is heel erg zwaar', vertelt een van de migranten. 'Ik had er al veel over gehoord, maar vandaag ervaar ik zelf hoe zwaar het is. Het hakt er flink in, zowel mentaal als fysiek. Het tast je motivatie aan. Ik heb nu het gevoel dat ik hier niet had moeten komen.' Mensen onderschatten hoe zwaar en uitdagend de tocht is. 'Het feit dat ik bereid ben om mijn leven zo in de waagschaal te stellen, geeft voor mij alleen maar aan in wat voor hopeloze situatie ik daar zat. Er is voor mij nu geen weg meer terug.'

De berg des doods is een constante steile klim. Acht uur lang klimmen de mensen over smalle en gevaarlijke paden, soms vlak langs afgronden. Ruimte om uit te wijken of uit te rusten is er niet. Pauzes worden er amper genomen. Ook het drinkwater raakt steeds verder op, waardoor mensen zijn overgeleverd aan de weinige waterbronnen die zij onderweg tegenkomen. Maar deze zijn lang niet altijd schoon. Vervuild drinkwater is een van de grootste redenen dat mensen de tocht niet overleven.

Wat als je achteropraakt?
Het belang van de groep gaat voor het belang van het individu op de berg. Wie achteropraakt en niet meer bij de groep komt, is aan zichzelf overgeleverd. Mensen die achteropraken, overleven dit vaak niet.

Is het gevaar geweken na La Montaña de la Muerte?
Na vier dagen lopen bereiken ze de top van de berg des doods. 'Lieve kinderen van me, papa gaat ervoor. Het is zwaar, maar ik ben al 'n heel eind', zegt een van de migranten terwijl hij een Cubaanse vlag ophangt aan een van de bomen op de top. 'Opgeven is geen optie, want m'n gezin heeft me altijd gesteund.'

De euforie - van het bereiken van de top - wordt al snel ingeruild voor nieuwe zorgen. De vele regen maakt de afdaling gevaarlijk. Veel mensen hebben al een dag (of zelfs langer) niks gegeten en weinig gedronken. Wat de weg nog zwaarder en gevaarlijker maakt.