Wat heeft dramaserie ANNE+ teweeggebracht?

Dramaserie ANNE+ wilde vooral niet te moeilijk doen over de liefde tussen vrouwen, en daar werd wereldwijd positief op gereageerd. Bij de start van het tweede seizoen blikken de makers terug op hun ervaringen. 

Een luchtige dramaserie over het leven van een lesbische twintiger, waarin de homoseksualiteit niet wordt geproblematiseerd, maar als normaalste zaak van de wereld wordt beschouwd. Dat is wat scenarist Maud Wiemeijer en regisseur Valerie Bisscheroux vanaf het begin voor ogen hadden met ANNE+, een in oktober 2018 gelanceerde webserie die bestond uit zes afleveringen van tien minuten. In elke aflevering zagen we hoofdpersoon Anne (de charmante, perfect gecaste Hanna van Vliet) daten met een andere vrouw: van haar middelbare schoolliefde Lily tot de wilde Janna, en van haar oudere leidinggevende Esther tot de onzekere, jonge Sara. 

Er is nogal wat gebeurd in de afgelopen anderhalf jaar, concluderen Wiemeijer (26) en Bisscheroux (26) bij de lancering van seizoen twee van ANNE+. Vanaf het begin was het de  bedoeling dat hun serie de hele wereld over zou gaan, en dat is precies wat er is gebeurd. ‘We hadden bij het maken al een internationaal publiek voor ogen, en zijn ons als een malle gaan aanmelden voor filmfestivals,’ vertelt Maud Wiemeijer. ‘Een van de eerste festivals waarvoor we werden geselecteerd was meteen het beroemde Tribeca Filmfestival in New York. Het was een heel toffe ervaring om daar in april 2019 te zijn tussen allemaal grote filmmakers. En toen we daar eenmaal stonden, begonnen ook andere festivals ons te benaderen. De reacties waren direct positief. We kregen te horen dat de serie zo realistisch was, met natuurlijke dialogen en spel.’ 

Valerie Bisscheroux vult aan: ‘Veel bezoekers kwamen ons persoonlijk bedanken. ‘Eerlijk’ en ‘echt’, die woorden vielen vaak. We zaten in een programma tussen veel comedyseries. ANNE+ is meer een luchtig drama, het gaat wat dieper en raakt mensen. Mede daardoor sprongen we er denk ik uit.’ 

Naast een ‘algemeen’ filmfestival als Tribeca werd ANNE+ ook veelvuldig geselecteerd voor ‘queer filmfestivals’, zoals Inside Out Toronto, Outfest LA, Gaze Dublin en het North Carolina Gay and Lesbian festival. Wiemeijer merkte verschillen: ‘Het allerleukst vond ik het om naar LGBTQ+-festivals te gaan. Daar waren de reacties nog zoveel -warmer, want dat zijn echt -mensen die komen omqueer -verhalen te zien.’ 

Bisscheroux: ‘Bij Tribeca ging het vooral om het ambacht van het filmmaken, en bij de queer festivals gaat het meer over de inhoud. Ze zijn daar strenger op de representatie van queers. Dat was leuk en uitdagend, en zag ik zeker niet als kritiek. Dan zeiden ze: jullie tonen veel lesbische vrouwen, maar waarom geen transman of een non binair personage? Dat willen we zelf ook wel, maar dat moet je in stappen doen. In het tweede seizoen laten we nu meer diversiteit aan relaties zien. Er speelt bijvoorbeeld ook een acteur mee die trans man is.’

De heftigste reacties – in positieve zin – kreeg de serie op het queer filmfestival MixBrasil in het Braziliaanse São Paulo in november 2019. Wiemeijer: ‘De Braziliaanse LGBTQ+-gemeenschap heeft het zwaar momenteel door de zeer homofobe president Jair Bolsonaro. Voor de mensen daar was ANNE+ een verademing. Ze vonden het heel fijn dat het zo positief was. Het was voor mij een eyeopener om te merken hoe anders het daar is om queer te zijn. Confronterend ook. Maar het maakt de mensen des te activistischer.’

Bisscheroux: ‘Brazilianen gingen elkaar tippen om ANNE+ te bekijken en zeiden ‘In deze serie gaat er voor de verandering eens niemand dood’. Want dat is toch nog steeds de regel in veel queer films en series, dat homoseksuele personages vaak ongelukkig zijn, depressies hebben of zelfmoord plegen. Dat is de laatste jaren gelukkig wel aan het veranderen, maar daardoor viel ANNE+ in Brazilië wel mooi uit de toon, omdat het even iets luchtigs was.’ 

Op een conferentie in de Thaise stad Bangkok kreeg Bisscheroux een andersoortige reactie: ‘Daar vond men het best ingewikkeld dat de serie zo snel ging, dat er geen aandacht werd besteed aan het feit dat Anne lesbisch is. Maar dat was precies ons doel. Dan merk je dat het cultuurgebonden is hoe homoseksualiteit wordt genormaliseerd.’

Sinds begin 2020 is het eerste seizoen ook gratis op YouTube te zien, met ondertiteling in het Engels, Spaans en Portugees. Volgens de makers wordt er vooral in Zuid-Amerika veel naar ANNE+ gekeken, al zijn de definitieve kijkcijfers nog niet bekend. Wordt de serie overal ter wereld goed begrepen of is het soms te Nederlands? Maud Wiemeijer: ‘Ze begrijpen het zeker, maar er zijn wel cultuurverschillen te zien in de reacties: je merkt dat men in sommige landen andere dingen gewend zijn. Daar gaan series over homoseksualiteit vaak over een coming out, of over een stiekeme liefde. Het doel van ANNE+ is juist geweest om mensen te laten zien ‘het is oké om queer te zijn, je kunt een leuk leven hebben’.’

Valerie Bisscheroux: ‘Volgens mij is het plezier van queer films en series juist dat je cultuurverschillen heel helder kunt laten zien. Daarom hebben we er ook bewust typisch Nederlandse dingen in verwerkt. Ik denk aan overvolle fietsenrekken, spacecake eten of midden in de nacht de snackbar induiken na het uitgaan. Dat spreekt internationaal aan. Zo kunnen mensen in het buitenland denken: ‘O, daar is de gayscene zo en zo’, ‘Daar heb je een lesbisch underground feestje, en dat heb je hier niet.’ Of: ‘Daar kunnen ze wel hand in hand lopen’.’