Wat gebeurt er met de truien die wij in kledingcontainers gooien?

Documentaire Goodwill Dumping toont hoe onze goedbedoelde kledingcontainercultuur elders ter wereld voor problemen zorgt. In gesprek met regisseur Teddy Cherim en mode-ontwerper Lisa Konno.   

Teddy: Vaak worden de gedoneerde kledingstukken die bijvoorbeeld in een Leger des Heils-bak worden gegooid opgehaald en geleegd in een sorteercentrum. Dat is dan ook meteen waar de liefdadigheid ophoudt. Het Leger des Heils verkoopt de verzamelde inhoud namelijk aan een sorteerbedrijf. De kleding gaat dus niet naar armlastige mensen die het Leger des Heils helpt, maar het geld dat de verzamelde kleding oplevert wel.

Teddy: Daar begint de film ook mee. We vragen mensen bij de kledingbak: wat denk jij dat er met je kleding gaat gebeuren? Iedereen hoopt dat het terechtkomt bij iemand die het goed kan gebruiken, maar niemand weet van de doorverkoop-industrie.

Teddy: Er zijn veel mensen van tweedehandswinkeltjes die deals hebben met sorteerbedrijven. Zij gaan door de stapels kleding heen om de pareltjes eruit te halen.

Lisa: Er wordt nogal geheimzinnig over gedaan: inkopers van tweedehands kleding praten over de sorteerbedrijven alsof het over hun drugsdealers gaat.

Teddy: De beste shit wordt verkocht aan Oost-Europese landen als Oekraïne en Polen, daar wordt ook meer voor betaald. Andere balen van 45 kilo worden gesorteerd voor Azië en Afrika.

Ik kwam erachter toen ik in Kenia woonde. Ik zag daar dagelijks Kenianen rondlopen in de meest willekeurige Nederlandse T-shirts. In jassen van PTT-postbezorgers of Roda JC-voetbalshirts.

Lisa: Ik werkte als mode-ontwerpster ook veel met sorteerbedrijven, omdat ik veel met tweedehands textiel werk. Toen ik in Rwanda was, zag ik meer mensen in door het Westen afgedankte kleding dan traditionele kleding rondlopen. Toen ik Teddy hierover sprak, gingen we al snel brainstormen over een film.

Uit: Good Will Dumping

Wat gebeurt er op het moment dat de kledingbalen in Kenia aankomen?

Lisa: Dan wordt er op allerlei plekken geld aan verdiend. Het gaat via groothandelaren naar marktkoopvrouwen die de kleding per baal opkopen. Op hun beurt komen daar mannen en vrouwen van kleinere stalletjes hun kleding kopen.

Teddy: Het zijn echt heel erg veel kleren. Er past zo’n 25 ton kleding in één zeecontainer en er komen per maand vier tot vijfhonderd van dat soort containers in Kenia aan.

Lisa: Er zijn alsnog veel mensen die wél zitten te wachten op ‘mitumba’, zoals tweedehands kleding in Kenia wordt genoemd. Het wordt zelfs alsnog illegaal naar landen als Rwanda geëxporteerd. De markt is er en dus is het voor heel veel mensen een belangrijk gegeven. De allerarmsten, maar ook de middenklasse kleedt zich in mitumba. 

Teddy: Het is ook gewoon fashion . En vintage . Mensen willen dezelfde kleding dragen als wij hier.

Uit: Good Will Dumping

Is deze vorm van kledingdump slecht?

Lisa: Je kunt je afvragen of het ooit zo ver had mogen komen. Men is nu afhankelijk. Toen we aan de film begonnen, dachten we: dit is slecht. Toch is dit een stuk beter dan al onze afdankertjes in Nederland te verbranden. Maar aan de andere kant gaat men makkelijker meer kopen, omdat je je afdankertjes aan een goed doel kan doneren. Dat draagt bij aan een paternalistisch beeld: we doen die arme Afrikanen een plezier met onze afdankertjes.

Teddy: In Kenia werd ons verteld: we zijn blij dat deze kleding komt, want wij kunnen op dit moment geen kleding van deze kwaliteit maken. Maar de kwaliteit wordt steeds minder, omdat we steeds goedkopere kleding, bijvoorbeeld van de Primark, kopen.

Teddy: Uiteindelijk zit er wel een boodschap in de film, maar die is subtiel. Ik hoop dat mensen zien dat het niet per se slecht is om kleding in zo’n bak te gooien, maar dat je misschien wel bij jezelf ten rade moet gaan.

Lisa: We willen de schaal van de verborgen industrie laten zien. Het is niet per se iets goeds of slechts, maar vertelt een hoop over onze consumptiemaatschappij.

Lisa: Ze staan voor de constant aanwezige meningen in de moderne wereld, daar word ik weleens moe van. De modewezens leveren ook commentaar, maar op een subtiele manier. Onze mening wordt je niet door de strot geduwd, doordat de wezens in een soort fantasiewereld leven. Hun wereld is een blinde vlek voor ons. Ze zijn gebaseerd op de mensen die we zagen op de markten, die letterlijk gebukt gaan onder het loodzware gewicht van al die balen met kleding. Ze staan symbool voor het mitumba-monster dat is gecreëerd. Zo gebruiken we mode om een mode-probleem aan te kaarten.

Teddy: We noemen ze bewust geen ‘monsters’, maar ‘wezens’. Ze zijn net als mitumba niet per se goed of slecht.

Lisa: Minder goedkope kleding van slechte kwaliteit kopen. Er zijn ook technieken onderweg die garen spinnen van afdankertjes, maar dat staat nog in de kinderschoenen.

Teddy: We spraken in Nederland een vrouw die zei: ik bewaar al mijn kleding en geef die aan familieleden of vrienden, ik gooi nooit iets weg. Dat is het beste: zelf kleding verkopen of aan iemand geven. Maar goed, alles is beter dan afdankertjes bij het gewone vuilnis gooien, want dan word je kleding gewoon in de fik gestoken.

3Doc: Good Will Dumping

Kijk/lees/luister verder
Artikel: Wanneer hoor je erbij in Nederland (in gesprek met Lisa Konno, via BNNVARA Academy)

PS: kom 27 oktober naar het eerste  BNNVARA Festival  op de Westergas in Amsterdam! ( info )