Wat doet het met je als je wordt aangerand op je werk?

Anne werd aangerand op haar werk. Ze vertelt in Jurre’s Date over deze ervaring.

Let op: deze tekst bevat grafische omschrijvingen van seksueel geweld, die door sommige lezers als schokkend kunnen worden ervaren.

Wanneer ben je aangerand?
'Anderhalf jaar geleden. In de zomer. Ik werkte bij een gespecialiseerd thuiszorgteam. Dat betekent dat je thuiszorg biedt aan mensen die gedoucht moeten worden of steunkousen aan moeten. Maar ook een stukje mentale gezondheid; observeren of het goed gaat bij mensen met bijvoorbeeld borderline, alcoholproblemen, depressies en niet-aangeboren hersenletsel – wat de desbetreffende man had. Hij had een hersenbloeding gehad. Daardoor vertoonde hij ongeremd gedrag. Niet per se seksueel, maar hij kon bijvoorbeeld ineens heel boos worden – een woedeaanval krijgen.’

Was het een man waar je op voorhand al twijfels bij had?
'Ja. Hij maakte altijd al wel ranzige opmerkingen, zoals: “Ik ben echt blij dat jij mij komt wassen.” Hij werd twee keer per week gedoucht en hij hoopte dan altijd dat ik op de planning stond, vertelde hij. Dus op een gegeven moment wilde ik ook geen avonddiensten meer als ik wist dat hij gedoucht werd. Ik ging er altijd al wel met een onderbuikgevoel heen. Ik geloof niet dat hij dit bij iedereen deed.’

Had hij al eerder zoiets gedaan bij iemand?
‘Achteraf bleek hij ook kinderporno-boekjes te hebben en er ging een gerucht dat er ook iets was gebeurd bij zijn dochter. Maar ik weet niet wat daarvan waar is. Maar verder niet. Het was bekend dat hij vieze opmerkingen maakte, maar meer eigenlijk niet. Hij was nooit fysiek geworden.’

Wat gebeurde er precies?
‘Het was een avonddienst. Een avond waarop hij gedoucht moest worden. Ik kwam bij hem binnen zoals altijd. Vervolgens stond ik bij hem in de keuken. Hij stond voor mij, dus ik kon niet naar de voordeur lopen. Toen pakte hij mij bij mijn borsten – van achter. Toen zei ik: “Ho, dit wil ik niet.” Maar ik was ook een beetje verstijfd omdat ik dacht dat het misschien per ongeluk was. Toen nam ik afstand en zei ik dat ik me daar niet prettig bij voelde. Toen zei hij: “Als ik zin heb om je aan te raken dan doe ik dat. Ik ga je nu gewoon alles aandoen wat ik wil.” Ik wilde echt zo snel mogelijk weg, maar dacht tegelijkertijd dat ik hem de zorg moest leveren die hij nodig heeft.’

Wat zei je tegen hem?
‘Ik zei “ho”. Dat is best duidelijk. En toen deed hij het ook niet meer. Maar toen begon hij verbaal helemaal los te gaan. Te bedreigen.’

Wat zei hij toen?
‘Hij zei: “Ik ga je nu aanraken waar ik zin heb. Jij raakt mij ook aan bij het zorgmoment, dus waarom zou ik dat niet bij jou mogen doen? Wij zijn nu bij mij, dus ik ga nu gewoon doen met jou wat ik wil. Als ik zin heb om jou aan te raken dan doe ik dat gewoon. Je hebt daar geen macht over.” Hij wilde me gewoon wat aandoen op seksueel gebied. Verkrachten.’

‘Toen ging hij naar boven lopen. Want ik zei: "Als u nu normaal tegen mij doet, dan ga ik u gewoon nog wassen." Maar toen begon hij nog bozer te worden. Dus toen dacht ik op een gegeven moment: dit is niet goed. Want als ik met hem naar boven zou gaan wist ik dat hij me wat zou aandoen. Dus toen zei ik dat ik het zorgmoment ging verbreken. Want ik voel me er niet prettig bij. Toen begon hij te dreigen. Hij zei: “Ik zorg dat er binnen een week nog een brief bij je op de mat valt dat je nergens meer aan de bak kunt, want je weigert de zorg.” Toen ben ik weggelopen en in de auto helemaal overstuur in huilen uitgebarsten.

Waarom moest je zo huilen?
‘Ik voelde me heel onveilig bij hem. Het was niet per se wat er gebeurde, maar ik had me nog nooit zo onveilig gevoeld. Ik ben echt wel een sterk persoon, sta stevig in mijn schoenen. Maar ik herkende mezelf niet dat het me zoveel deed. Ik was gewoon superbang dat er iets met me zou gebeuren wat ik echt niet wilde.’

Kwam zijn gedrag door zijn niet-aangeboren hersenletsel?
'Ja, ook. Maar mijn collega’s zeiden ook: hij had misschien niet-aangeboren hersenletsel, maar hij mag nooit zo ver gaan. Dit hoort niet helemaal bij zijn ziektebeeld. Hij was nooit fysiek geworden. Hij was nooit seksueel zo ver gegaan. Eerst dacht ik ook dat hij er niets aan kon doen door zijn ziekte, maar er is een grens met iets achter een ziekte kunnen zetten.’

Heb je het meteen tegen iemand verteld?
‘Eerst zat ik alleen in de auto en besefte ik me nog niet echt wat er was gebeurd en hoe ernstig het was. Ik was gewoon naar de teampost gereden. Eerst was ik niet per se van plan het aan iemand te vertellen. Het was gewoon gebeurd. Het had heel veel impact op mij, maar ik dacht: hoe erg is het nou echt wat er gebeurd is? Ik vond mijn reactie misschien niet passen bij de ernst van de situatie. Eerst was er een collega die ik nog niet zo goed kende, van een ander team, daar. Bij haar voelde ik me niet genoeg op mijn gemak om het te vertellen. Ze zei dat ik iemand van mijn eigen team moest bellen. Die reageerde gelijk superlief en zei dat mijn reactie betekent dat het heel erg is wat er is gebeurd en dat hij hier niet mee mag wegkomen. De volgende dag kreeg ik allemaal appjes van collega’s van mij die de rapportage ook hadden gelezen. Toen begon de actie, toen kwam het ook bij de teamleider en moest ik aangifte doen.’

Hoe voelde het om aangifte te moeten doen?
‘Ik wist niet hoe hij erop ging reageren. Ik ben alleen bij die man thuis, dus hij kan ook zeggen dat er niets is gebeurd. Mijn collega’s zijn ook naar hem toegegaan om verhaal te halen. Hij heeft gewoon alles ontkend en gezegd dat als hij me nog eens zou zien hij me iets aan zou doen. Maar gelukkig geloofden de collega’s mij. Je bent er toch alleen en de cliënt kan heel manipulatief zijn. Het is toch mijn woord tegen het zijne. Maar ik vertrouwde er wel op dat mijn collega’s aan mijn kant stonden.’

Hoe ging het toen verder met de aangifte?
'Ik ben toen naar de politie gegaan. Om het dossier goed op te bouwen moest ik aangifte doen. De politie merkte dat ik het moest doen, dus die gingen het gesprek met mij aan waarom ik het zelf zou willen. Op dat moment was de man al uit de zorg gezet. Hij staat op een zwarte lijst, waardoor hij niet meer bij zorginstanties zorg kan krijgen. Dus hij had al straf gehad, vond ik. Hij kon er misschien ook niet helemaal iets aan doen. Dus ik vond dat hij genoeg gestraft was. En als ik aangifte zou doen, moest ik ook allemaal getuigen erbij gaan halen en het verhaal honderd keer vertellen. Daar had ik geen zin in. Dus ik heb uiteindelijk geen aangifte gedaan, maar het is wel een dossier geworden. Mocht er ooit nog iets bij iemand gebeuren dan mag ik getuigen. Dat wilde ik ook per se. Het mag niet bij iemand nog een keer gebeuren.’

Vond je het eng om weer aan het werk te gaan?
‘Bij de cliënten die ik zelf al kende niet. Maar op een gegeven moment kregen we een cliënt die bekend was met seksueel ontremd gedrag. Toen dacht ik: dit wil ik niet. Toen heb ik iemand geappt voor ik naar binnenging dat ze moesten bellen als ik binnen een half uur niet zou reageren.’

Je wilde het niet ontlopen?
‘Nee, dan ben je ook alleen maar je drempel aan het verhogen. Dan maak je het voor jezelf en je collega’s ook alleen maar lastiger.’

Hoe was het om daarheen te gaan?
'De eerste paar keer was het wel spannend. Maar het bleek gewoon een prima man te zijn.’

Hoe moet je reageren als dit je overkomt?
‘Ik denk dat dat voor iedereen anders is, maar sowieso direct je grenzen aangeven. Als jij je er niet prettig bij voelt, moet je het direct aangeven. Maar eigenlijk moet het gewoon duidelijk zijn dat je van andere mensen afblijft.’

Heb je zelf ooit iets meegemaakt en wil je daarover praten? Neem dan gratis, vrijblijvend en anoniem contact op met:
Slachtofferhulp Nederland
0900-0101, ma t/m vr 08:00 – 20:00 uur of via de chat op www.slachtofferhulp.nl
Centrum Seksueel Geweld
0800-0188, 24/7 of via chat ma t/m vr 16:00 – 06:00 uur, za en zo van 20:00 tot 06:00 uur op www.centrumseksueelgeweld.nl
Mind Korrelatie
0900-1450, ma t/m vr van 09:00 tot 21:00 uur, of via de chat op www.mindkorrelatie.nl