De nieuwe wet op de seksuele misdrijven heeft wel een prijs

Het open gesprek over seks en erotiek wordt er niet door bevorderd

Met ingang van 1 juli is de volgende dialoog voorstelbaar:

“Schatje, ik wilde helemaal niet. Ik was stoned. Hij (of zij) heeft me meegetroond. Ik wist niet wat ik moest doen. Echt niet. Ik voelde me net een marionet aan een touwtje”.

“O ja, is dat zo? En heb je toen aangifte gedaan?”

“Nee, schatje, nog niet. Jij bent de enige van wie ik hou”.

“Dan ga je nu stante pede een afspraak maken om aangifte te doen. Anders zit ik vanmiddag bij een advocaat!”

Vers twee is of zo’n aangifte effect heeft. De nieuwe wet Seksuele Misdrijven maakt de initiatiefnemers van seksuele handelingen inderdaad strafbaar als zij niet van te voren hebben vastgesteld dat de ander(en) daar wel degelijk van gediend waren. Het probleem is de bewijslast. Vrijwel altijd zijn er geen getuigen. In haar informatiemateriaal erkent de overheid dat dit lastig is. Ze maakt er voor het overige weinig woorden aan vuil. In een voorlichtingsbrochure over nieuwe wet beperkt het Ministerie van Justitie en Veiligheid zich tot de volgende passage:

“Er moet echter gewaakt worden voor te hoge verwachtingen van het strafrecht. De wet verandert immers niet dat het bewijs in een concrete zaak soms lastig te leveren is. In zedenzaken is vaak sprake van een één-op-één situatie zonder aanwezigheid van getuigen. Steunbewijs, zoals sporen op het lichaam, camerabeelden of tekstberichten, is dan noodzakelijk”

Wie achteraf spijt heeft van de seks of zelfs het zoenen in het steegje, moet dus voor bewijsmateriaal zorgen. Camerabeelden zullen er zelden zijn. Sporen op het lichaam zijn niet lang houdbaar. De wet kent geen verjaringstermijn en de slachtoffers – wordt expliciet gesteld – mogen zelf bepalen wanneer zij aangifte doen. Het kan zijn dat zij pas jaren later genoeg moed verzameld hebben om de kat de bel aan te binden of tot het inzicht komen dat ze destijds tegen hun wil seksueel zijn misbruikt hoewel het destijds misschien anders voelde.

Steunbewijs, zo zegt landelijk officier van justitie huiselijk en seksueel geweld, Judith van Schoonderwoerd den Bezemer kan bijvoorbeeld zijn WhatsApp-gesprekken. Wie aangifte overweegt, doet er dus goed aan eerst via sociale media in gesprek te gaan met de beschuldigde. Heel vriendelijk omdat je achteraf toch nog wilt communiceren over de ontmoeting van destijds. Als je geluk hebt gaat de ander hierin mee en zegt dat het hem (of haar) spijt als  je er een slecht gevoel aan hebt over  gehouden. Of zo.

Dan heb je beet. Dan hangt de beschuldigde. Dan ligt er steunbewijs. Juist personen die inderdaad graag misbruik maken van de situatie om aan hun gerief te komen, zullen dit beseffen en later contact mijden. Ze weten immers van wanten. Het is ze duidelijk wat op het spel staat. Elk woord achteraf kan er een te veel zijn. Zij zullen steeds de dans ontspringen, handig als ze zijn.

“’Ik dacht dat zij er ook zin in had’ zal bij de rechter niet genoeg zijn”, voorspelt de Volkskrant. Dat is ook zo. Een geroutineerd beklaagde zegt dan ook iets heel anders: “Ze lustte er wel pap van, edelachtbare, neem me niet kwalijk dat ik het zo plastisch zeg, maar dat is de waarheid. Ik vind het heel pijnlijk dat ik hier sta.” Een  beschuldigde mag ook als de rechter doorvraagt, geen spoor van twijfel laten doorschemeren. En geen spatje spijt. Je begrijpt absolúút niet hoe ze tot die aangifte kwam en je wilt daarover ook niet speculeren. “En nee, dronken waren we niet”. Juist de gewetenlozen komen er heelhuids van af.

Daarom zal de nieuwe wet dit gevolg hebben: als er eenmaal een paar vonnissen zijn geveld op grond van zulk steunbewijs, zullen steeds meer mensen zich ervoor wachten iets los te laten over hun seksleven want voor je het weet, heb je een strafblad. Daarom zal de nieuwe wet het open gesprek rond seks en erotiek niet bevorderen integendeel. Zelfs als er geen sporen van overblijven op het internet of anderszins.

Ook moet duidelijk zijn dat de wet mannen net zo goed wil beschermen als vrouwen. Dat komt in de voorlichting en de berichtgeving tot nog toe nauwelijks tot uiting. In de nabije toekomst zullen we merken dat partijen elkaar ervan beschuldigen dat er niet om consent gevraagd werd.

Niet dat het een slechte wet is. Het is heel goed dat de overheid haar burgers probeert te beschermen tegen ongewenste seksuele handelingen ook als die niet met geweld worden afgedwongen. De wet zal zeker een preventieve werking hebben en wellicht zelfs normeren, tot terughoudendheid leiden op feesten en partijen. Maar alles heeft zijn prijs. In dit opzicht past de wet naadloos in de nieuwe sfeer van beklemming rond seks en erotiek. Alles zal ervan afhangen hoe politie en justitie er in de praktijk mee omgaan.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin ook al is de laatste put nu dicht. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Soedan