Waarom zouden we moeten praten over doodswensen?

In Leven voor de dood volgt Patrick Lodiers vijf mensen die worstelen met het leven en er zelfs over nadenken om er een einde aan te maken. Bespreekbaar maken, dat is het doel.

Kwam het idee voor dit programma uit jouw koker? 
Ja, ik was op gesprek bij de NPO over nieuwe tv-plannen. Aan het einde van dat gesprek werd me gevraagd: is er niet nog iets wat jou persoonlijk bezighoudt? Toevallig had ik die week twee gesprekken over zelfdoding gevoerd in De nieuws BV en die ochtend stonden de cijfers van verkeersslachtoffers in de krant. Ook hoge getallen, maar ik wist dat de cijfers van zelfdoding in Nederland nog veel hoger lagen. En toch hebben we het niet of nauwelijks over.

Hoe komt dat?
Er bestaat natuurlijk het gevaar van copy cat-gedrag, zeker als je er iets over op tv maakt. Maar ik heb toen toch een vlammend betoog gehouden over hoe we als publieke omroep een taak hebben om daar juist hierover te berichten. Toen mocht ik het gaan uitwerken. Vijf zelfdodingen per dag, 100.000 pogingen per jaar: wat een getallen. Het zijn er ongelooflijk veel. En dan moet je eens nagaan: die 100.000 pogingen, die hebben allemaal weer familie en vrienden die daar ook mee te maken krijgen. Die worden er allemaal mee geconfronteerd.

Wat kunnen we daaraan doen?
In ieder geval: praten. Bespreekbaar maken. Durf het te zeggen als je denkt dat iemand niet zo lekker in z’n vel zit en let een beetje op elkaar. In de eerste aflevering zit het verhaal van een jongen in een studentenhuis, met allemaal huisgenoten: van de ene dag op de andere was hij dood. Niemand die het aan had zien komen. En iedereen vroeg zich daar natuurlijk af: hadden we iets kunnen doen?

Hoe ziet het programma eruit?
Een jaar lang heb ik vijf personen gevolgd en ze alles gevraagd, net zoals bij Over mijn lijk. Het was een uitdaging voor mij - positieve jongen, mijn glas is altijd halfvol - om mensen te bereiken die eigenlijk niet meer willen leven.

Is dat gelukt? 
In de afrondende fase vroeg ik het aan een meisje uit het programma: denk je dat ik het begrijp? Ze zei: ‘Je begrijpt heel veel, je bent een heel eind gekomen, maar je zal het nooit helemaal begrijpen. Dat zwarte randje, dat héb jij niet. En wees blij.’ En op een van de eerste draaidagen zat ik met een jongen op het terras. ‘Kijk,’ zei hij, ‘allemaal gelukkige mensen. Deze wereld is gemaakt voor mensen zoals zij. Niet voor mij, ik hoor hier niet.’ Wat ik toen zei? Niks. Even niks. 

Met Over mijn lijk ben je twee keer gestopt omdat het je te veel aangreep. Hoe was dat nu?
Ook dit is meer dan een programma. Je raakt echt betrokken en dat maakt het goed, maar ook intens. Ik vond het spannend om te maken, en al helemaal voor de mensen die ik heb gevolgd. Die krijgen straks natuurlijk van alles over zich heen als het uitgezonden wordt. Maar het is zo’n belangrijk thema: we móéten het er gewoon over hebben met z’n allen. Want erover praten is soms al de helft van de oplossing.

Denk jij aan zelfdoding? Je bent niet alleen. Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113. nl of bel 113 (lokaal tarief) of 0800-0113 (gratis).

Leven voor de dood, vanavond om 21.35 uur op NPO 1

Weet jij wat je kan doen? 
In de gratis online training suïcidepreventie ontdek en oefen je wat je kunt doen als je vermoedt dat iemand in je omgeving aan zelfdoding denkt. De training bestaat uit drie lessen: signaleer, praat erover en zoek samen hulp. Interesse in de gratis training of meer informatie? Ga naar BNNVARA.nl/levenvoordedood