Waarom zijn schulden een taboeonderwerp?

Niet seks of drugs, maar geld is een van de grootste taboes. Om precies te zijn: het ontbreken van geld. Schulden. 

Het woord – schuld - zegt het eigenlijk al, volgens Tim Hofman. ‘Het woord dat we gebruiken voor het bedrag dat je aan mensen moet terugbetalen is hetzelfde woord dat we gebruiken als iemand iets fout heeft gedaan. Schuld. De negatieve lading zit er gelijk ingebakken.’

Het taboe is enorm, aldus bewindvoerder Tamara Beemsterboer bij Gaan!. Vaak willen haar cliënten zelfs niet dat familieleden van hun situatie afweten. 'Daarom vragen ze familie ook niet om hulp, omdat ze zich schamen.’

Succesvol leven
Dat taboe is een product van onze prestatiemaatschappij, volgens Beemsterboer. ‘We willen altijd succesvol zijn in het leven. Daar streven we naar. Als je het gevoel hebt dat je je eigen financiën niet meer in eigen beheer hebt, heb je het gevoel dat je faalt. Dat probeer je toch te voorkomen. Daarbij speelt mee dat mensen met schulden denken dat anderen – zonder schulden – denken dat het hun eigen schuld is. Dan krijg je allerlei goedbedoelde adviezen: stoppen met roken of gaan werken. Maar dat is niet altijd mogelijk. Niet iedereen is in staat om te werken, of om te stoppen met roken. Zeker niet als je al zoveel stress hebt van je financiën. Dat doet heel veel met je gezondheid.’

Gevolgen
Juist dat taboe zorgt er vaak voor dat de schulden steeds verder oplopen. De stap om hulp te zoeken wordt vaak te groot. ‘Er is veel schaamte. Veel taboe. Mensen doen er veel te lang over voordat ze met hun problemen bij de schuldhulpverlening aankomen’, volgens Marjolein Moorman, wethouder van Amsterdam die vorig jaar de pauzeknop voor schulden bedacht.

Brieven ongeopend
Dat blijkt ook uit het verhaal van comedian Edson da Graça, die tien jaar in de schulden heeft gezeten. Zijn financiële situatie heeft hem jarenlang verlamd. ‘Ik opende mijn brievenbus nooit. Omdat ik gewoon bang was’, vertelt Da Graça in De Vooravond. Pas wanneer er uiteindelijk iemand door zijn masker heen prikt, durft hij open te zijn over de situatie en wat deze met hem doet. ‘Soms denken we dat we alleen zijn of het niet waard zijn om hulp te zoeken. Dan wil je mensen niet lastigvallen. Dat is het punt dat ik wil maken: er zijn heel veel mensen die er voldoening uit halen om andere mensen te helpen. Dus als je probeert dat stapje te zetten door uit je slachtofferrol of je isolement te stappen en een handreiking te doen, dan zijn er echt mensen die dat gebaar zullen beantwoorden.’

Boetes en aanmaningen
Omdat mensen er moeilijk over praten wordt de schuld onnodig groter. Daarbij is het grootste deel van de schuld vaak niet de rekening zelf, maar de boetes en aanmaningen die daarop volgen. Onbegrijpelijk volgens Da Graça. ‘Ik vind het systeem heel raar. Als je in de schulden zit, dus je kan dingen niet betalen, dat je dan meer moet gaan betalen. Maar, huh? Ik kon het eerst ook al niet betalen. Die verhogingen zijn zo bizar hoog. Je komt alleen maar dieper in de schulden.’