Waarom wordt er zoveel gestaakt?

Jaarlijks wordt er gemiddeld 25 keer gestaakt, maar dit jaar lijkt dat aantal al in het eerste kwartaal aangetikt te worden. Waar komt dit vandaan?

Bevuilde straten omdat het afval niet opgehaald is of stranden in een dorpje omdat het streekvervoer niet meer rijdt; afgelopen tijd hebben we allemaal de gevolgen van stakingen gemerkt. ‘De stakingen steken elkaar aan, stakers stimuleren elkaar’, legt historicus Sjaak van der Velden uit in Vroeg!.‘Wanneer je ziet dat een staking succesvol is, wil je het natuurlijk ook proberen. Door de huidige inflatie wordt dit versterkt.’

Nederland stakingsland
‘Zowel in Nederland als in de rest van de wereld zijn er altijd stakingen geweest’, vervolgt Van der Velden. ‘Waar men in loondienst is, wordt gestaakt.’ Volgens de historicus schommelt het aantal stakingen door de jaren heen en is het aantal van afgelopen tijd geen toppunt. ‘Het is uitzonderlijk, maar niet zo dramatisch’, stelt hij. ‘Er wordt gesproken van een stakingsgolf, maar het is pas twee maanden bezig.’ Volgens Van der Velden kan je spreken van een échte golf wanneer deze lijn zich minstens twee jaar blijft voortzetten. ‘In de jaren 70 waren er elk jaar wel honderd stakingen.’

Echter zit het staken niet in ons bloed, vindt journalist Leon Verdonschot. ‘Nederlanders zijn, simpel gezegd, te netjes om te staken.’ Als je de vergelijking trekt met andere Europese landen lijkt de stakingscultuur in Nederland erg mee te vallen; in België wordt vijf keer zo lang gestaakt en de Fransen staken zelfs zeven keer zo lang.

Om en om
Veel bedrijven die door het land verspreid zitten staken per regio. ‘Dat noemen we een estafettestaking’, legt Van der Velden uit. ‘Zo staakt eerst de regio Zuid-Holland, en daarna is Gelderland aan de beurt.’ Ook dat is met een reden. Instanties die door een staking gelijk impact hebben op de samenleving willen eerst kijken hoe men op de staking reageert. ‘Het is voor hen van belang dat ze sympathie houden; daarmee besparen ze de burgers.’

Onbegrip
‘Des te meer mensen last hebben van de stakingen, des te groter het onbegrip’, aldus docent arbeidsrecht Nataschja Hummel. ‘Maar we moeten rekening houden met het feit dat stakingsrecht een grondrecht is.’ Iedereen mag staken, maar dat betekent niet dat het altijd kan. ‘Wanneer een staking ernstige gevolgen heeft voor de openbare orde mag het verboden worden; als het vuilnis te lang niet wordt opgehaald kan dit schadelijk zijn voor de volksgezondheid.’

 Op 16 maart leggen 64 zorginstanties het werk neer. Wat voor gevolgen heeft dat voor de volksgezondheid?. 'Dan valt de zorg weg', stelt Frank Evenblij in Dijkstra en Evenblij ter plekke. 'Is dat niet een te heftige maatregel?' Ze zorgmedewerkers zijn ontevreden over hun salaris. Het stijgt bijvoorbeeld niet mee met de huidige inflatie. 'Het is echt nodig', legt verpleegkundige Antoinet Gels uit. Ook zij draait de dag van de staking een 'zondagsdienst'. 'Dan werken we alsof het zondag is; alleen spoedeisende hulp wordt aangeboden. Geplande operaties zonder spoed gaan dus niet door.'

Belang
‘Sommige werknemers krijgen via hun vakbond een stakingsuitkering’, laat Hummel weten. ‘De eerste vijf dagen bedraagt dat maar 70 euro per dag, dus er wordt een groot deel van het salaris ingeleverd.’ Volgens haar laat dat zien hoe belangrijk de stakers het vinden. ‘Zij die meer loon nodig hebben, leveren een deel in om hiervoor te staken.’

Lees: 'Nederlanders zijn geen geboren stakers, hoe komt dat?'