'Ik heb 69 uur gewerkt en 37 uur betaald gekregen'. Waarom worden arbeidsmigranten zo slecht behandeld?

Arbeidsmigranten houden onze economie draaiende, maar ze worden niet goed behandeld. Hoe komt dat?

‘Ik heb ontslag genomen omdat ze me bedrogen qua uren. Ik heb 69 uur gewerkt en 37 uur betaald gekregen. Je kunt er niets tegen doen, het is een zinloos gevecht. Nu heb ik geen geld meer en moet ik stelen. Ze kunnen me wat. Ik heb gewoon honger.’

Het zijn de woorden van een arbeidsmigrant die op bezoek komt bij Stichting Barka, een initiatief dat sinds 2012 met minimale middelen de meest kwetsbare arbeidsmigranten probeert te ondersteunen. De stichting is sindsdien gegroeid, en dat is niet per se een goed teken, legt Larisa Melinceanu uit. Zij is sociaal werker bij de stichting. ‘Het is heel moeilijk te zeggen hoeveel dakloze arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa er in Nederland zijn. Afgelopen jaar waren er ongeveer 3.000 voor een korte of langere periode dakloos. Dat zijn er veel te veel.’

In Nederland werken ongeveer een half miljoen arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa, die veelal monotone en repetitieve werkzaamheden verrichten voor een minimumloon, zegt arbeidssocioloog Jan Cremers in Zembla: Arbeid op bestelling. 

We zijn in Nederland afhankelijk van arbeidsmigranten. Van de pakketjes die aan je deur worden geleverd tot aan de groenten en fruit die worden geteeld in de kassen: arbeidsmigranten worden in onder meer distributiecentra en de tuinbouw ingezet door uitzendbureaus. Door hun werk is de economie de afgelopen jaren gegroeid en wordt het steeds lastiger om zonder hen de economie draaiende te houden. Zonder hen zou het personeelstekort hier nóg groter zijn en zou de Nederlandse economie tot stilstand komen.

In veel Nederlandse plaatsen wonen de migranten onder erbarmelijke omstandigheden. Zij leven vaak in krappe woningen, met slechte voorzieningen. Vaak wonen meerdere mensen in een kamer. Annemarie de Zeeuw levert namens vakbond FNV bijstand aan arbeidsmigranten in heel Nederland en constateert dat mensen onder meer last hebben van schimmelvorming en vocht in hun woning, berichtte BNNVARA eerder.

Vaak regelen de uitzendbureaus niet alleen een werkplek, maar ook huisvesting en een zorgverzekering. ‘Ze worden met huid en haar overgeleverd aan de partij waar ze ook voor hun werk afhankelijk van zijn’, concludeert arbeidseconoom Ronald Dekker. ‘En daardoor wordt je onderhandelingsruimte heel klein’, aldus Melinceanu.

Degenen die er de meeste baat bij hebben, zijn de werkgevers, aldus Monique Kremer, voorzitter Adviesraad Migratie. ‘Mensen die naar Nederland worden gehaald om hier te komen werken, komen bijna nooit direct in dienst van de gebruikende onderneming’, vertelt Cremers. De helft van de arbeidsmigranten is namelijk in dienst van een uitzendbureau, en dat uitzendbureau is daarmee de werkgever. De bedrijven waar zij worden ingezet voelen niet de noodzaak om de verantwoordelijkheid op zich te nemen: ‘En dat is een onwenselijke situatie’, aldus Kremer.