Kun je rijk worden met je mindset?

Je 'geld-mindset' veranderen en stinkend rijk worden door een Instagram-cursus te volgen? Het kan werken, maar wel voor een hele beperkte groep. 

Twitterend Nederland is boos. Eefje Verhagen, Sander Schimmelpenninck, Martin Koolhoven en Renske Holwerda lichten de afgelopen weken een jonge Amsterdamse ondernemer uit op het medium. Het gaat om de 33-jarige Charlotte van ’t Wout, die zichzelf business influencer noemt. Met haar kanalen bereikt ze iedere dag tienduizenden mensen. Ook is ze een geliefd spreker over alles wat met ondernemen te maken heeft, ze heeft namelijk een aansprekend verhaal: iedereen kan miljonair worden, zolang je de juiste mindset hebt.

Mindset?
Die mindset kan zíj je leren in een van haar cursussen. Die voor een bescheiden drieduizend euro over de digitale toonbank vliegen. De belofte: ‘In negen weken krijg je met mijn 5-stappen-framework het zelfvertrouwen en de strategieën om je relatie met geld te transformeren, zodat jij meer geld gaat verdienen en meer verantwoordelijkheid neemt over je huidige geld. (…) En hoe doe je dat? Simpel: door het aanpassen van je mindset: denken in tekort, in plaats van in overvloed. Met als resultaat dat je ook daadwerkelijk minder geld in je leven hebt dan mogelijk is. Je blokkeert de overvloed door je eigen mindset’, aldus Van ‘t Wout. Op haar sociale media deelt ze dagelijks video’s waarin ze haar theorie verder uitlegt. Als antwoord op de opmerking: ‘Het lukt me niet om veel geld te verdienen. Ik heb echt alles geprobeerd’, antwoordt ze: ‘O ja? Echt alles? Heb je je mindset veranderd?’ Hiermee ontkent ze dat er meer factoren zijn die invloed kunnen hebben op je financiële situatie, en dat zij de jackpot aan privileges heeft gewonnen.   

Millennials
Onzin, volgens Sander Schimmelpenninck. ‘Een kwart van de millennials probeert de andere driekwart een poot uit te draaien. Vanuit je jubeltonappartement de Vinexjeugd gaan vertellen hoe ze rijk kunnen worden of hun vrouwelijkheid kunnen omarmen. GA WERKEN’, luidt zijn reactie op Twitter. Ook Eefje Verhagen maakt zich zorgen om deze ontwikkeling. ‘Het punt is dat de belofte om het even ver te schoppen als degene die de coaching aanbiedt zo ontzettend lonkt omdat je wel een enorme loser moet zijn om dat niet ook voor elkaar te krijgen. Maar dat lukt vaak niet. Charisma kun je niet met een cursus leren.’

Absurd
Iemand die als geen ander weet dat de financiële situatie van een grote groep jongeren er een stuk minder rooskleurig uitziet dan die van Van ‘t Wout, is Camiel Zwart, maker van de documentaire De Schuldmachine over jongeren in de problematische schulden. ‘Als ik hiernaar kijk, vanuit het oogpunt van wat wij hebben gefilmd, dan is dit best wel absurd: om mensen het idee te geven dat je zomaar miljonair kan worden. Als ik naar haar kijk zie ik een witte dame, die waarschijnlijk ouders heeft die haar studie voor haar hebben betaald of op andere manieren hebben geholpen, zoals ik ook kan terugvallen op mijn ouders als er iets misgaat. En dan is het natuurlijk wel makkelijk om te zeggen: als je mindset goed is, dan komt het wel goed. Maar dat geldt niet voor iedereen’, aldus Zwart.

Kwaad tot erger
Zo gemakkelijk is het voor een groot deel van de jongeren namelijk helemaal niet. Een op de vijf jongeren heeft problematische schulden en zij komen daar niet zomaar uit door hun mindset te veranderen of een gok te wagen op financieel gebied. Sterker nog: het kan voor die groep heel snel fout gaan. ‘Dat heb ik wel gemerkt tijdens het maken van die film; als er ergens iets misloopt dan kan je heel snel de verkeerde kant op schieten, vooral als er geen vangnet is vanuit je ouders. Kom er dan maar weer eens uit, want dan gaat het van kwaad tot erger.’

Influencer
Dat betekent overigens niet dat de cursus van Van ‘t Wout niet waardevol kan zijn. Een specifieke – hoogopgeleide, welgestelde, witte – groep zou baat kunnen hebben bij haar tips. Er kan haar dus niet worden kwalijk genomen dat zij gelooft in de doeltreffendheid van haar cursus, volgens Zwart. ‘Ik denk dat voor háár de wereld wel zo werkt. Maar je kan het haar wél kwalijk nemen hoe zij, als influencer, met haar voorbeeldfunctie omgaat. Dan zou je je misschien wat beter moeten inlezen in hoe de wereld werkt. Daar moet je voorzichtig mee omgaan.’ De invloed van deze figuren op jongeren is, volgens Zwart, namelijk enorm groot. En vooral voor de groep financieel kwetsbaren is dit erg aanlokkelijk. ‘Als je al aan de onderkant van de samenleving zit, en niet zoveel te besteden hebt, dan wil je er zo graag bij horen. Dus dan wordt die drang om dit soort dingen te doen alleen maar groter.’ Daarbij is de belofte van snel veel geld verdienen er een die bij jongeren sowieso goed aanslaat.

E-commerce goeroes
Van ‘t Wout is niet de enige die dit soort cursussen aanbiedt, er duiken online steeds vaker mensen op met deze boodschap. Zo worden jongeren sinds enkele jaren bereikt door verschillende advertentievideo’s van jongens die, bij voorkeur vanaf de zwembadrand van hun luxe villa op Bali, vertellen hoe zij op een simpele manier veel geld kunnen verdienen. Deze e-commerce goeroes, zoals ze worden genoemd, delen hun 'kennis' hierover wederom in cursussen. Maar het grote verschil met de cursussen van Van ‘t Wout is dat het verdienmodel van bovengenoemde jongens simpelweg bestaat uit het verkopen van cursussen. Kennis over het starten van een onderneming is daarbij overbodig. De cursus ís hun onderneming. Van 't Wout daarentegen heeft ook daadwerkelijk ervaring met het opzetten van een succesvolle onderneming. 

Toch is ook dat niet onschuldig, omdat haar belofte jongeren doet geloven dat rijkdom maakbaar en het hoogst haalbare is. Joop-columnist Celal Guzel noemt het ‘het onzichtbare virus waartegen jongeren echt gevaccineerd moeten worden’. Kerkelijkheid en spiritualiteit hebben, volgens hem, plaatsgemaakt voor individualisme en materialisme. ‘Succes zal, vrees ik, alleen nog afgemeten worden aan de hand van wat er in de portemonnee zit en niet aan de hand van de rijkdom van onze harten en geesten.’ Dat moet anders, vindt hij. ‘Dit is precies wat wij als samenleving moeten voorkomen.’