Waar kun je als jongere heen voor hulp bij schulden?

Wanneer je volwassen wordt komt er ineens best veel op je af: je moet je eigen verzekeringen en belasting betalen, hebt kosten voor een (huur)huis, en dan moet je ook nog geld overhouden om boodschappen te kunnen doen. Hoe leer je omgaan met geld? En wie kan je helpen bij schulden?

Je financiële verantwoordelijkheden worden met de jaren steeds groter, maar wat nou als jou nooit is geleerd hoe je die dingen allemaal regelt? Dan kan dat resulteren in grote problemen; zo heeft een op de vijf Nederlandse jongeren problematische schulden. En niet omdat ze merkkleding en dure telefoons kopen. Nee, het grootste deel van deze jongeren (80 procent) heeft een schuld bij de overheid. Bijvoorbeeld bij de Belastingdienst of het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB).

Waar kan je terecht?
Jongeren tussen de 18 en 27 jaar kunnen zich gratis aanmelden bij Stichting ONSbank. Zij helpen jongeren in zes maanden 'een toekomst zonder schulden op te bouwen'.

Waarom zijn geldzaken juist voor jongeren zo ingewikkeld?
ONSbank-directeur Hester Apeldoorn: ‘Bijna elke jongere heeft een schuld bij de zorgverzekeraar – dat is ook zo’n omslagpunt als je achttien wordt. En jongeren spreken vaak de taal van de schuldeiser niet, en andersom. Ze begrijpen elkaar niet.’
Toeslagen moeten door jongeren zelf worden aangevraagd, wat niet voor iedereen eenvoudig is. En daarbij zijn ze onvoldoende. Een jongere van achttien jaar die met een laag inkomen op zichzelf woont, kan eigenlijk nauwelijks rondkomen. ‘Uit onze analyse blijkt dat de huidige inkomensondersteunende maatregelen niet geschikt zijn voor de maatschappij van nu’, aldus het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud).
Sommige jongeren zitten, op de dag dat ze achttien worden, direct al in de schulden. Neem bijvoorbeeld schoolboeken. Als ouders die niet hebben betaald – of niet kónden betalen – krijgen de jongeren de openstaande rekeningen zodra ze achttien zijn. Schoolboeken die ze allang vergeten zijn, omdat ze jaren geleden zijn besteld door hun ouders. En rekeningen die niet worden betaald, worden hoger en hoger, met honderden euro’s boete soms, en rente op rente. ‘Op het moment dat die jongeren achttien jaar worden, krijgen ze enorm veel kosten aan hun broek waar ze helemaal niet op voorbereid zijn’, zegt Willem Los, financieel coach bij ONSbank. ‘Zij komen al snel in een negatieve spiraal terecht, waar ze niet zomaar uit komen.’

Trek op tijd aan de bel
Er zijn maar weinig mensen die openlijk over geld praten, laat staan over geldproblemen en schulden. Dat taboe is een product van onze prestatiemaatschappij, volgens bewindvoerder Tamara Beemsterboer. ‘We willen altijd succesvol zijn in het leven. Daar streven we naar. Als je het gevoel hebt dat je je eigen financiën niet meer in eigen beheer hebt, heb je het gevoel dat je faalt.'
‘Ik opende mijn brievenbus nooit. Omdat ik gewoon bang was’, vertelt comedian Edson da Graça, die tien jaar in de schulden heeft gezeten. Pas wanneer er uiteindelijk iemand door zijn masker heen prikt, durft hij open te zijn over de situatie en wat deze met hem doet. ‘Soms denken we dat we alleen zijn of het niet waard zijn om hulp te zoeken. Dan wil je mensen niet lastigvallen. Dat is het punt dat ik wil maken: er zijn heel veel mensen die er voldoening uit halen om andere mensen te helpen. Dus als je probeert dat stapje te zetten door uit je slachtofferrol of je isolement te stappen en een handreiking te doen, dan zijn er echt mensen die dat gebaar zullen beantwoorden.’
Juist dat taboe zorgt er vaak voor dat de schulden steeds verder oplopen – en daarmee verergeren ze de problemen. Gemiddeld bouwen de problemen zich vijf jaar op, voordat een jongere zich meldt bij ONSbank. Daar luistert een projectleider zoals Apeldoorn naar het verhaal en haakt onder meer een schuldrustcoach zoals Los aan, die met de jongere naar de financiën kijkt.

Hoe werkt de schuldenindustrie?
Los ziet de problemen ontstaan en weet vrij nauwkeurig aan te wijzen wat er misgaat. ‘Heel de schuldenindustrie verdient klauwen met geld aan mensen die er geen cent beter van worden – erger nog: ze komen alleen maar verder in de problemen.’ Hij ziet vaak dat een schuld van zo’n zevenduizend euro door die industrie zomaar oploopt naar twaalfduizend. Kosten, rente, kosten, kosten, rente, rente op rente. ‘Daarmee lossen we geen problemen op.’

In het kort:

• Praat erover met vrienden en familie
• Zoek zo snel mogelijk hulp bij organisaties zoals Stichting ONSbank, zodat een (mogelijke) schuld niet verder oploopt