Vrouwen gedwongen te kiezen: werk of baby?

Ondanks dat Nederland een welvarend land is, wordt jaarlijks 43% van de vrouwen geconfronteerd met zwangerschapsdiscriminatie . Dat zijn – een kleine rekensom - minimaal 50.000 vrouwen die ieder jaar benadeeld worden op de banenmarkt, alleen maar omdat ze zwanger raken of zijn. Dat is veel. Het lijkt zelfs alsof we massaal vergeten zijn hoe je zelf überhaupt op deze aardbol terecht bent gekomen.

Iedereen is zuinig op z’n portemonnee, je werkgever al helemaal. Logisch, maar de grap is dat een vrouw met zwangerschapsverlof sturen de werkgever helemaal geen geld hoeft te kosten. Sterker nog als werkgever heb je gewoon recht op een bevallingsuitkering. Het UWV regelt dit voor maar liefst 16 weken. Dus wat is het excuus dan nog?  

Je vraagt je nu vast af, in welke mate is er dan nog spraken van discriminatie? Daarom sprak ik hierover met de, inmiddels hoogzwangere, ex-salesmanager Evelien. Ze werkt al twee jaar bij een grote multinational. Ze kreeg na haar eerste functioneringsgesprek snel een hogere functie in een betere salarisschaal. De laatste stap rustte op een vast contract wat haar al mondeling was toegezegd. Evelien was dus vrij zeker van haar zaak. Nu, is het natuurlijk nooit verstandig om van een mondelinge overeenkomst uit te gaan, maar als je zo goed voor je werkgever bent dat de broodjes over de toonbank vliegen voor je ze gebakken hebt, is het echt niet gek dat je vertrouwen hebt dat het goedkomt.

Toen raakte Evelien zwanger en blij dat ze was! Maar - je raadt het al - ze moest het wel nog even aan haar leidinggevende melden. Waarop hij doodleuk reageerde: “Wat ga je doen met werken? Fulltime gaat zeker niet meer lukken”. Pardon? Wie zegt dat Evelien niet zelf kan beslissen of ze fulltime wilt werken of niet? En om haar nog een trap na te geven, besloot haar leidinggevende het nieuws direct maar met de hele afdeling te delen. Met als resultaat dat er in no time allerlei geruchten ontstonden over haar positie binnen het bedrijf.

Maar waar ik me in het verhaal van Evelien nog meer aan stoor, is het principe dat er niet aan mannen wordt gevraagd of zij misschien parttime zouden willen werken. Mannen worden net zo goed ouder en dat kost je werkgever dan toch ook geld als dat de achterliggende gedachte van dit alles is? Blijkbaar maakt het dan opeens niet meer uit om met geld te strooien. Daarmee benadelen we niet alleen vrouwen zoals Evelien die slachtoffer zijn van discriminatie op de arbeidsmarkt. Nee, we benadelen automatisch iedere vrouw op de arbeidsmarkt.

Evelien vroeg een gesprek aan met de directeur, om te weten waar ze aan toe was. Met pijn en moeite kreeg ze haar gesprek. Het kwam erop neer dat de collega’s van de directeur hadden besloten dat het hier voor haar zou eindigen. Het contract van Evelien werd niet verlengd. Terwijl dit zo’n mooi moment uit haar leven zou moeten zijn. Ik hoor de frustratie in haar stem. “Mijn wereld staat op z’n kop”

Zwanger worden voelt nu als een straf. Je kan niet honderd procent blij zijn met het feit dat je moeder wordt, omdat je er nu honderd andere kopzorgen bij krijgt. Evelien is in discussie gegaan over het mondelinge akkoord voor een vast contract waarop ook haar directeur zei. “Daar heb jij straks geen tijd meer voor. Vanwege je goede functioneren, mag je na je zwangerschap bij ons terugkomen voor een parttimebaan”. Oké, en de komende maanden mocht ze zelf uitzingen? "Ja, dan had je maar niet zwanger moeten raken en moeten wachten tot je een vast contract had gehad."  Dat was het antwoord. Moeten we ook niet raar opkijken dat Nederland van de 16 ^de plek naar de 32 ^ste plek op de ranglijst voor landen met gelijkheid tussen mannen en vrouwen is gezakt.

Evelien wil er geen zaak van maken, omdat het bedrijf te groot en te machtig is. Ze is bang dat ze dan nooit meer ergens aan de bak komt. Bedrijven kunnen je zelfs op een zogenoemde blacklist zetten. Ik heb misschien makkelijk praten – ik heb en wil nog geen kinderen -, maar zolang we als vrouwen dit niet aanvechten valt er ook niks te winnen. Of zie ik het verkeerd?

Het verhaal van Evelien is een klassiek geval van zwangerschapsdiscriminatie is en ook nog eens harstikke illegaal. Het College voor de Rechten van de Mens heeft een meldpunt opgericht www.zwangerenwerk.nl , om - naast de verhalen zoals die van Evelien - vrouwen bewust te maken wanneer ze aan de bel moeten trekken. Het is discriminatie wanneer je contract niet verlengd wordt terwijl de baan wel beschikbaar is. Als je geen salarisverhoging krijgt vanwege de zwangerschap. Wanneer je niet terug kan komen in je eigen functie na de bevalling. Als je verlofdagen als vakantiedagen moet opnemen of wanneer je ziek bent en je voor de arts of verloskundige vakantiedagen moet opnemen. En zo kan ik nog even doorgaan. We moeten hierin elkaar als vrouwen ook meer supporten en voor onszelf opkomen, zodat we deze barrières kunnen doorbreken.  

Het lijkt mij vreselijk om in Evelien haar schoenen te staan. Terwijl zij überhaupt nog een man heeft die bij kan springen. Maar wat als je een single moeder bent? Dan zit je daar mooi met je dikke buik en je lege portemonnee. Het is absurd dat je geen kinderen kan of mag krijgen, omdat er een kans bestaat dat je zo bij het grofvuil geplaatst wordt. Wat Evelien is overkomen, en wat jaarlijks nog bij tienduizenden andere vrouwen gebeurt, is niets meer dan seksisme en machtsmisbruik. Het is tijd dat werkgevers leren dat ze vrouwen niet meer mogen laten kiezen tussen hun baby of hun baan. Want discriminatie is gewoon strafbaar en een baby baren niet.