Symboolpolitiek of een milieuvriendelijk statement in de modewereld?

De Italiaanse Vogue begint groen aan 2020. Het modeblad koos voor een illustratie op de cover van het blad. Een bewuste keuze om de gewoonte van de milieubelastende fotoshoots te doorbreken. Een goede zaak, of een druppel op de gloeiende plaat?

‘150 mensen, 20 vluchten, een dozijn aan treinreizen, 40 auto’s op stand-by, 60 internationale pakketbezorgingen, lichten die 10 uur lang non-stop aan staan en zo kunnen we nog wel even doorgaan’, aldus de hoofdredacteur van Vogue Italia. Niet niks dus, voor een enkele covershoot. En dat dat iedere maand opnieuw.

De tweede meest vervuilende industrie

Symboolpolitiek noemt mode-deskundige Aynouk Tan het in De Nieuws BV. ‘Die honderdvijftig mensen die daar ergens op een shoot staan, dat is natuurlijk niks vergeleken met alle kleding die het blad promoot. Een spijkerbroek kost 7000 liter water om te produceren en de kledingindustrie is nog steeds de tweede meest vervuilende industrie ter wereld. (…) Ik vind het echt hypocriet, en iedereen trapt erin. Niemand heeft het over de dieperliggende oorzaak, namelijk: er wordt veel te veel kleding geproduceerd en verkocht.’ We kopen namelijk massaal twee keer zoveel kleren als vijftien jaar geleden en het liefst voor zo min mogelijk geld.

Symboolpolitiek of niet

Ook fotograaf Ahmet Polat sluit zich aan bij Tans statement over de vervuilende mode-industrie, maar hij vindt het te kort door de bocht om de hele modewereld, inclusief de bladen, daar de schuld van te geven. ‘De grootproducenten zoals Zara, H&M en Primark, daar ben ik het al heel lang niet mee eens. (…) Maar je gebruikte het woord ‘symboolpolitiek...’, zo richt hij zich aan Tan, ‘…maar de modewereld is toch bij uitstek symboolpolitiek? Het is toch altijd een symbool voor iets, het is nooit echt.’ Tan: ‘Maar het is geen fundamentele maatregel die raakt aan basis van de problematiek van de mode-industrie. Ik vind het hartstikke leuk dat ze illustraties gebruiken, dat is hartstikke kunstzinnig. Ik denk dat dat veel meer de fantasie prikkelt dan echte mensen, dus in die zin applaudisseer ik dat. Maar in het kader van duurzaamheid moeten we naar andere dingen kijken. Het kan veel beter.’ Polat begrijpt Tans punt. Toch ziet hij de actie van het modeblad als een kans. ‘Het is een signaal en een reflectie op waar de behoefte ook ligt.’

Klimaatmaatregelen

Tan haalt de kracht van actiegroepen als Extinction Rebellion en Greta Thunberg aan. ‘We weten ondertussen al lang dat het klimaat een probleem is.’ Ook de Vogue zou dit dus moeten weten. En een blad met zo veel macht zou deze, volgens Tan, moeten inzetten voor klimaatmaatregelen. ‘Zij kunnen veel meer doen dan een blaadje uitgeven met een illustratie erop. Zij willen zichzelf beter op de kaart zetten en het thema waar het echt om gaat, namelijk al die kleding die verkocht wordt en die 75 miljoen kledingarbeiders die onder erbarmelijke omstandigheden moeten werken in India en Bangladesh, verdoezelen. In die zin is het schadelijk.’

De Nieuws BV-presentator Renze Klamer vraagt zich af of Tan misschien te radicaal is met haar aanpak: ‘Ik kan me voorstellen dat ze denken: is dan niks meer goed?’ Tan schrikt er een beetje van: ‘Kwam ik zo over? Nou ja, het klimaat heeft gewoon urgentie. Het gaat over mensenlevens, hè?’ Klamer: ‘Maar niet iedereen is Greta Thunberg.’ Dat beaamt Tan, maar ze wijst hem erop dat er een collectief bewustzijn ontstaat. ‘Het is niet dat ik hier tegen alles wil zijn, maar de consequenties zien we nu bijvoorbeeld in Australië. Ik voel hier een urgentie bij, het is niet voor de leuk dat ik tegen ben.’

Influencers

De oplossing voor de impact van een covershoot is volgens Tan heel simpel: doe het anders. ‘Heel Instagram staat vol met influencers die het een stuk beter doen. Zij hebben het veel beter bekeken dan die ouderwetse modebladen, als je het mij vraagt.’ Dat ziet Polat anders. De verkoop van modetijdschriften is nog altijd groot. ‘Dus blijkbaar is er nog steeds een enorme behoefte.’ Zelf heeft Polat ook ervaring met de omvangrijke shoots zoals Vogue die omschrijft. ‘Al bij de eerste shoot die ik deed voor Vogue viel me dat op. Dat ik dacht: wat zijn we hier aan het doen? Dat is helemaal niet nodig. Ik gebruik een documentaire aanpak, door met straatgevoel en zonder extra beeld, heel basic te fotograferen. Dus ik was daar al wel mee bezig.’

Herdefiniëren en impact genereren

Ook denkt Tan dat modebladen hun impact heel goed op een andere manier kunnen inzetten. ‘Ze moeten de rol van het modetijdschrift herdefiniëren.’ In een tijd dat iedereen het nieuws leest op internet en veel mode-campagnes via Instagram worden gedaan is de rol van een blad flink veranderd, volgens Tan. ‘Als modeblad moet je je herpositioneren, bijvoorbeeld door het blad meer een kunstblad te laten zijn. Een echt collectors-item. En dat hebben ze nu gedaan. Maar dan niet meer elke maand, gewoon een keer per half jaar een mooi dik nummer.’ Daarnaast moeten de bladen beter nadenken over hun rol in de consumptiemaatschappij. In plaats van het aanmoedigen tot eindeloze nieuwe aankopen en steeds weer meegaan met de laatste trends, kunnen ze ook een meer duurzame manier van modebewustzijn aanmoedigen. ‘Laat de Vogue bijvoorbeeld eens een leuke kleding-ruilmiddag organiseren. Want als de Vogue het doet, dan denkt iedereen: dat wil ik ook.’