Stan (18) is molenaar: ‘Toen ik twaalf was kreeg ik mijn eigen molen’

Ambachten zijn van generatie op generatie doorgegeven, maar dreigen nu toch te verdwijnen. Molenaar Stan Baltus (18) spreekt erover in De Nacht van BNNVARA.

Wat als er straks niemand meer is om je lekkende dak te repareren? Je brood te bakken? De molen te laten draaien? Niet alleen de kennis over het beroep kan verdwijnen; het is ook een stuk cultuur dat verdwijnt. Wie een onmisbaar ambacht in stand houdt, is Stan (18). Hij is namelijk molenaar.

De liefde voor molens begint al jong bij Stan, wanneer zijn oma hem meeneemt op een wandeling. De draaiende molens die hij dan ziet spreken hem meteen aan. Vanaf dat hij zes jaar oud is, is hij dan ook iedere week in een molen te vinden. Hierna verdiept Stan zich steeds meer in de techniek en kiest hij voor de molenaarsopleiding, waar hij twee jaar geleden voor slaagt.

‘In het begin was een beetje oubollig. Iets van: waar begin je aan?’, aldus Stan. ‘Maar toen ik twaalf was heb ik mijn eigen molen gekregen – die helemaal verwaarloosd stond in het dorp – en die opgeknapt. Daar ben ik vijf jaar mee bezig geweest en afgelopen jaar is die geopend.’ Stan neemt ook weleens zijn vrienden mee naar zijn molen. ‘Dan komen ze er ook achter dat het helemaal niet zo oubollig is, en dat je met zoveel dingen bezig bent: het weer, je bent lekker buiten, gezelligheid en ook echt dat ambacht. En dat spreekt ze dan ook wel weer aan; dat ze het toch wel gaaf vinden, eigenlijk.’

Een ambacht is simpel gezegd een vak waarbij je iets met de hand maakt. Denk bijvoorbeeld aan de bakker, schoenmaker en meubelmaker. Stephan Welie, de voorzitter van Ambachtelijk Vakmanschap Nederland die ook is aangeschoven bij De Nacht van BNNVARA, legt uit dat je bij een ambacht een specialist wordt op hele kleine onderdelen. ‘In een regulier beroep – zonder dat tekort te doen – zit wat meer variatie. Bij ambacht gaat het echt om hele kleine finesse. Want één kleine fout in een houten constructie kan hele grote gevolgen hebben.’

Stan is van plan om vooral molens te restaureren. ‘En dat vind ik ook het leukst’, vertelt hij. ‘Ik ben mijn eigen molen nu natuurlijk aan het opbouwen en daar wil ik ook steeds meer gaan organiseren voor jongeren om wat leuks te doen. Of een basisschool die even langs kan komen: dat je ze uitleg geeft en kinderen erbij betrekt.’

Stan ziet zichzelf het ambacht van molenaar nog tot zijn tachtigste uitoefenen. ‘Timmeren misschien niet, maar het molenaarschap zeker wel. Je blijft lekker in beweging. Daar blijf je ook lekker fit van.’

De molenaarsgroep blijft groeien en er zijn in het afgelopen jaar ook een recordaantal molenaars geslaagd. Toch geeft Stan aan dat er weinig jeugd tussen zit en er daarom sprake is van vergrijzing in het vak: ‘Ik denk echt dat ze [jongeren] een soort oubollig beeld erbij hebben. Het gaat niet alleen maar om de molen, maar er komt nog veel meer bij kijken, dat het natuurlijk afwisselend maakt. Elke dag is anders.’

Op de ongeveer 35 specialistische opleidingen waar vakmanschap wordt aangeleerd, zitten minder dan vijftig studenten per opleiding. Voor Stan zijn dat slecht zes medestudenten. Maar ze zijn wel net zo gedreven en enthousiast als hij. Dat is, volgens Stan, ook het meest belangrijk, want ambacht is niet voor iedereen weggelegd: ‘Wat ik het allerbelangrijkste vind – en dat is met elke baan wel – iemand moet wel doen wat hij leuk vindt’, aldus Stan. ‘Als je dat niet hebt dan is dat, al helemaal met zo’n ambacht, misschien niet het juiste voor je.’