Festivals zijn niet alleen leuk, maar ook de oplossing tegen stress

Afgelopen week schudde de Russische beer Nederland wakker met Siberische temperaturen, maar gelukkig heeft die zijn winterslaap weer hervat. De dagen worden langer en de lucht is vaker blauw; het festivalseizoen hangt in de lucht! De afgelopen jaren groeiden festivals zo snel als het aantal conceptstores in de stad. De gemeente van Amsterdam heeft zelfs moeten ingrijpen voor de bescherming van natuur en overlast in de omgeving vanwege de grote toename aan festivals. Maar, het is niet zo gek dat festivals steeds populairder worden, in onze 24/7-flexwerk-samenleving is stress uitgeroepen tot wereldwijde epidemie door de Wereldgezondheidsorganisatie . Als respons op die stress verlangen we naar feesten waar we onszelf helemaal kunnen verliezen, en mentaal éven bevrijd zijn van onze niet te stoppen gedachtestromen.

Laatst sprak ik een man aan op straat toen hij een fiets probeerde te stelen. Dit raakte me, omdat mijn gloednieuwe fiets vorig jaar gestolen is. De man kwam op me afgelopen met gebalde vuisten en begon te schreeuwen. De adrenaline gierde door mijn aderen en mijn reactie was: ‘rennen!’ Voor ik doorhad wat er had kunnen gebeuren was ik weer veilig thuis maar wel mét een verhoogde hartslag. Deze stressreactie is heel functioneel en voor elk levend wezen hetzelfde.

Onze voorouders hadden deze fysieke stress nodig om te overleven; je hebt vast weleens van de fight or flight -reactie gehoord. Daarnaast hebben wij mensen het fenomeen chronische stress uitgevonden. Hieronder valt bijvoorbeeld stress op werk, in je relatie of ziekte. Hoe je hierop reageert, ligt aan je genen en omgeving. Je zorgen maken en reflecteren op situaties kan helpen om stress te verwerken. Het verschil tussen mens en dier is: wij kunnen ons druk maken over gebeurtenissen die nog niet zijn gebeurd. Maakt een pinguïn zich ooit zorgen over een essay dat hij volgende week om 12 uur moet hebben ingeleverd? Nee, maar wel over de visjacht zodat niemand hongerlijdt. Hij móet namelijk eten, zorgen dat ie ondertussen niet zelf wordt opgegeten door een beer en daarna is mister pinguïn weer oké. In tegenstelling tot ons. Wij mensen maken onszelf gek door de lat hoger te leggen dan we kunnen, en vergelijken onszelf met Instagram-feeds (waarbij we even vergeten dat de realiteit niet alléén bestaat uit: “Hihi kijk mij met mijn muesli bowl”). 

Genetisch gezien zou ik soms ook wel iets méér stress mogen hebben om deadlines te rocken, toch maak ik me weleens zorgen of ik niet meer uit mijn dag kan halen. Als er een uitlaatklep is tegen al die stress dan zijn dat sowieso festivals. Op festivals wordt er een soort minimaatschappij gecreëerd waarin de grote boze wereld even niet bestaat. Er zijn geen terroristische aanslagen, maar wel confettikanonnen en bier. En als er iets is waar onze maatschappij (met al z’n ik-ben-drukke-mensen) behoefte aan heeft, is het wel saamhorigheid. De verbindende factor tussen ontspanning en het voelen van verbondenheid, is muziek. Volgens Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie aan de VU in Amsterdam, komt er zelfs oxytocine vrij als er samen wordt gezongen. En dat betekent empathie en liefde overal! 

Het is zeker goed van een gemeente als Amsterdam om op te komen voor de natuur en omgeving, maar festivals zijn wel dé manier van lekker primitief ontspannen met je oploskoffie en koude knakworst. Hóe fijn is het dat festivals in Nederland nu zo vanzelfsprekend zijn, maar waar komen ze vandaan? 

Daarvoor moeten we terugkijken naar Berlijn, 1989. Want hoe geef je woorden aan het bewogen verleden van een stad als Berlijn? Bij de val van de Berlijnse Muur is er niet alleen een letterlijke muur doorbroken, maar ook een figuurlijke. De techno-scene leefde op en verbond mensen uit oost en west door ze te laten dansen op de muziek. Door het niet praten maakte je achtergrond niets uit, was iedereen gelijk en zo kon iedereen op een andere manier met elkaar levelen. Alle stress en zorgen werden verdronken in creativiteit, waarin de vers verworven vrijheid centraal stond. 

Bewegingen als deze staan vooral symbool voor liberale normen en waarden, lijnrecht tegenover de bekrompenheid van politici. Onze Nederlandse flexwerk maatschappij is niet zo verscheurd als Berlijn toentertijd, maar stress is toch een behoorlijk probleem in onze gehaaste maatschappij. Het klinkt nogal afgezaagd, maar we zijn constant opzoek naar de ‘balans’ tussen werk en vrije tijd, terwijl we emotieloos door onze tijdlijnen scrollen. We krijgen steeds meer te maken met massadepressies door automatisering, mensen verliezen hun baan en zouden daardoor in existentiële crises verwikkeld raken. Het wondermiddel tegen deze dystopie is dus ‘gewoon’ ontspannen.

Als je - net als ik - niet zo soepel bent en de yoga life niet helemaal je ding is; ga dan naar een festival! Music makes you niet voor niks lose control en laat je even alles vergeten. Dus hou vol! Nog héél even voor de zomer begint, dan kunnen we ons weer veilig opsluiten in onze festival-bubbel.