Moet homogenezings­therapie verboden worden?

Een meerderheid in de Tweede Kamer wil een verbod op homogenezing, maar de Raad van State adviseerde negatief op het wetsvoorstel. Hoe zit dat?

Drie jaar geleden dienden D66, VVD, PvdA, GroenLinks, SP en de Partij voor de Dieren een wetsvoorstel in om homogenezing of conversietherapie te verbieden. 'Het zag ernaar uit dat ze wel steun zouden krijgen van de meerderheid van de Tweede Kamer Maar dat is waarschijnlijk toch niet het geval', vertelt Veerle van De Marker.

Om ‘homogenezing’ te verbieden, dienden D66, VVD, PvdA, GroenLinks, SP en de Partij voor de Dieren in 2022 een wetsvoorstel in. Malta en Zwitserland gingen ons al voor in een verbod op deze praktijken. Aanbieders van homoconversietherapieën zouden een boete van maximale 22.500 euro kunnen krijgen of een jaar celstraf. De Raad van State adviseerde begin 2023 daarentegen negatief, omdat een totaalverbod op conversietherapieën onder meer in strijd zou zijn met de vrijheid van godsdienst.

Conversietherapieën zijn behandelingen 'die bedoeld zijn om homoseksuelen en transgender personen te genezen van hun zonden', legt Veerle uit. Deze behandelingen komen vooral voor in strenge religieuze kringen, 'waarin alles wat van de heteronorm afwijkt als fout wordt gezien'. In Nederland zijn er zo'n vijftien aanbieders van dit soort behandelingen. 'De schade voor mensen die deze behandelingen hebben ondergaan – vaak jongeren – is heel erg groot deelnemers krijgen vaak last van depressies eenzaamheid en suïcidale gedachten.' In veel landen zijn deze therapieën al verboden maar in Nederland dus nog niet.

In augustus 2022 waren er nog steeds homogenezers actief in ons land, aldus Philip Tijsma van COC Nederland. 'Er zijn nog vijftien aanbieders van dergelijke "behandelingen" actief', vertelde hij toen aan Alledaagse Vragen.

Die "genezing" is natuurlijk een fabeltje, aldus Astrid Oosenbrug van COC Nederland in Spijkers met Koppen. ‘Dat je ergens van zou moeten genezen is kwakzalverij.’ Daar sluit ook Tijsma zich bij aan: 'Je bent namelijk niet ziek. Er is niks mis met je als je homo, lesbisch, bi of transgender bent’, benadrukt hij.

Toch komt deze kwakzalverij nog regelmatig voor, zo blijkt uit een rapport op initiatief van de politiek. In dat rapport wordt gesproken over achtenzestig personen die hiermee te maken hebben gehad. ‘Het topje van de ijsberg’, volgens Oosenbrug. ‘Wij krijgen bij het COC bijna dagelijks e-mails van mensen die dit ondergaan hebben of nog aangesproken worden op deze manier.' Volgens Tijsma zijn er momenteel ongeveer vijfenzestig slachtoffers bekend. ‘Maar dat is het topje van de ijsberg, waarschijnlijk. We weten uit buitenlands onderzoek dat drie tot vijf procent van de mensen in de gemeenschap hiermee te maken krijgt.’

De "behandelingen" zijn verschillend van aard. ‘Dat gaat van duiveluitdrijvingen tot mensen die pretenderen dat er een soort psychotherapie voor bestaat. Dat is allemaal onzin, allemaal een fabeltje. Het enige wat we echt zeker weten – over dit soort 'therapieën' - is dat mensen er slechter uit komen. Het leidt tot depressies, zelfmoordgedachten, eetproblemen en seksuele problemen. Kortom: mensen gaan eraan kapot.’

‘Nederland is een vrij land, waar je kan zijn wie je bent. Maar deze conversietherapie gaat daar juist helemaal tegenin’, vindt Ace Csellak uit het jongerenpanel. ‘Verschrikkelijk, achterhaald en niet meer van deze tijd’, noemt Amir Issa de homoconversietherapie. Toch vindt hij dat mensen met homoseksuele gevoelens vrij moeten zijn om homoconversietherapie aan te gaan. ‘Op het moment dat je denkt: “Ik ben homo, maar ik ben het liever niet en misschien heb ik hier de mogelijkheid om ervan af te komen”, heb je alsnog die vrijheid.’ Ojij Karel is het daarmee eens: ‘Het is dan misschien geen genezing in veel gevallen, maar het betekent wel een stukje meer houvast. En voordat mensen er klaar voor zijn om uit de kast te komen en te zeggen: “Ja, zo ben ik nu eenmaal”, hebben ze tenminste voor hun gevoel wel alles geprobeerd.’ Ondanks die vrije keuze, hopen Amir en Ojij wel dat mensen inzien dat homoconversietherapie niet werkt.

‘Het kan tot levenslange trauma leiden,’ vult Jolijn Spoelstra aan. Ze vindt homoconversietherapie ‘ontzettend achterhaald en schadelijk.’ Dat sluit aan bij de eerdergenoemde uitspraken van Tijsma (COC Nederland). ‘Mensen gaan eraan kapot’, doelend op de depressies, zelfmoordgedachten, eetproblemen en seksuele problemen die homoconversietherapie kan veroorzaken. ‘Een niet-werkende en een niet-nodige therapie, die alleen maar leidt tot dit soort nare dingen, moeten wij niet toestaan in Nederland’, aldus Aymen Elmarsse.

Daarom moet er een verandering plaatsvinden in conservatieve, christelijke gemeenschappen zoals die van Johan uit Jurre's Date, waarbinnen homoconversietherapie vaak plaatsvindt, vindt Jolijn Spoelstra. ‘Er is een grens waar vrijheid van godsdienst ophoudt, wanneer een volledige gemeenschap één individu zoveel kwaad kan doen.’ Homoconversietherapie biedt mensen met homoseksuele gevoelens daarnaast valse hoop, vindt Shama Hasalee. ‘Je wil iemand laten genezen van iets wat ongeneeslijk is, want homo zijn is geen ziekte.’ Het kan zelfs drempelverhogend werken om uit de kast te komen, vreest Lia Menken.

‘Homoconversietherapie is een therapie die helemaal niet nodig is’, vult Aymen stellig aan. ‘Als je homo bent, is dat helemaal prima. Je hoeft jezelf niet het idee te geven dat je moet veranderen en dat je op een geslacht moet vallen waar je eigenlijk niet op valt.’ Ace is het daarmee eens: ‘Weet je waar we mensen van moeten genezen? Het denken dat niet hetero zijn een ziekte is.’