Janine, Louis is dol op je hoor

Ik liep gister de badkamer van mijn ouders binnen en zag mijn vader naakt. Met z’n lul in volle ochtendglorie. Om deze klap te verwerken en mijn oogontsteking te genezen, besluit ik naar VPRO’s Zomergasten te kijken. Voor de leken onder u – het betreft een interviewprogramma van drie uur waarin spectaculaire gasten de revue passeren.  Deze keer is het de beurt aan Louis van Gaal, een levende voetballegende die weinig tot geen introductie behoeft. Wat hij wel behoeft, is spreektijd. Veel spreektijd. Want de beste man heeft een leven achter de rug waar je u tegen zegt, en dat vereist best wel wat tekst en uitleg. Logisch, zou je denken. Jammer genoeg leek presentator en interviewer Janine Abbring hem die tijd niet echt te gunnen op sommige momenten. Want draaiboek, beperkte tijd en – boven alles - Janine wil laten zien dat zij tot op de tanden bewapend is tegen de man die legio journalisten door de grond kan laten zakken in een kwestie van seconden.  Dit laatste lukte Janine volgens velen niet, ze wordt daarom na de uitzending online gefileerd. En dat is ontzettend jammer en vooral onterecht. Deze aflevering van Zomergasten is naar mijn mening geweldig verlopen. En Janine heeft het heel goed gedaan. Het interview is dankzij haar missers veranderd in een menselijk gesprek.

Over het algemeen heeft iedere aflevering van Zomergasten veel bekijks. De aflevering met Louis van Gaal heeft de aandacht van bijna achthonderdduizend bankhangers weten te trekken. Voor de goede orde: het gesprek met de inmiddels overleden Eberhard van der Laan trok 970.000 kijkers en de aflevering met premier Mark Rutte 925.000. Louis is wat kijkcijfers betreft dus helaas geen baas boven baas. Desondanks heeft deze uitzending mij wel in haar greep weten te houden. Zelfs méér dan de  Zomergasten  met Eberhard van der Laan. Ik zal je vertellen waarom.

Een ietwat afwachtende Janine breekt het ijs met de voormalig bondscoach, die zeer zeker van zijn zaak tegenover de presentator zit. Met een glas water paraat en een stel priemende ogen die één ding uitstralen: let op je woorden, kleine meid. Het is non-verbale communicatie op zijn best, hij slaagt er zelfs in om dit gevoel te projecteren op mij: de kijker. Even die vierde fucking wand doorbreken alsof het niets is. En dan gebeurt er ineens iets vreemds. 

Ik kijk in eerste instantie om het beeld van mijn vaders scrotum van mijn netvlies te krijgen door naar een goed interview te loeren, maar al snel bekruipt mij een akelig gevoel. Iets wat ik alleen maar kan omschrijven als ‘televisieramptoerisme’. Ik merk namelijk dat ik wacht op een misser van Janine. En dat klopt niet, want zo kijk ik normaal gesproken niet naar een interview. Maar goed, die misser komt er. In de zin van interrupties. Want daar waar menig journalist de grond in geboord wordt door Louis als er sprake is van foutieve informatieverstrekking, brengt Janine juist te veel informatie op tafel. En dat wil zij laten weten ook. Als Louis het over zijn prijzen heeft, dan kan zij uit haar hoofd – en chronologisch – vertellen welke prijzen hij heeft. Onderbroekenmaat? Geen probleem. Naam van zijn eerste hond? Sure, gooi die er ook maar bij. 

Maar Janines proactieve houding komt haar gauw duur te staan. Want Van Gaal – die zeer geduldig de interrupties van Janine afwacht – heeft het op een gegeven moment gehad. “Ik probeer het uit te leggen, maar je interrumpeert nu twee keer”. Ineens komt de wel bekende Van Gaal uit de hoge hoed en begint Janines zelfverzekerde postuur te rammelen. Wat er dan volgt, is een ontzettend menselijk gesprek. En dát is de reden waarom dit een fucking geweldig interview is. Dat lijkt misschien vanzelfsprekend, maar op de televisie is dat niet zo.

Over het algemeen geldt dat een dijk van een redactie draait in dit geval overuren om een gast te regelen. Zodra de gast het ja-woord geeft, wordt er overgegaan tot zogeheten voorproductie. Op basis van de voorgesprekken, wordt dan een factsheet van gemaakt en de presentator krijgt deze voorgeschoteld, waarnaar deze het gesprek voorbereidt en zelf nog aanvullende achtergrondinformatie opzoekt. Het lijkt dus zo dat een gesprek op de televisie een spontane gebeurtenis is, maar dat is het dus niet.

Het  moment supr ême - oftewel het tv-interview - gaat meestal gewoon van een leien dakje. Maar bij een gebrek aan klik tussen de host en de gast, wordt het gesprek stroef en ben je getuige van de meest ongemakkelijke televisiemomenten sinds mensenheugenis. En dat was gister in zekere zin het geval: het was op sommige momenten een pijnlijk interview. Maar de breuken die ontstaan zijn in de dialoog tussen Louis van Gaal en Janine Abbring doen mij sterk denken aan de gesprekken die ik in het dagelijks leven voer. En dat maakt het zo mooi: daar waar menig talkshowinterview vrij gelikt is en vanuit mijn optiek weinig ruimte geeft aan de spontaniteit van het moment, gebeurt dat bij dit gesprek dus niet. En tuurlijk – het gesprek duurt drie uur: dus als er het een en ander misgaat, dan is dat vrij logisch. Ik heb soms gesprekken van twee minuten met mensen waarin er al twintig dingen misgaan. 

Het gesprek tussen Louis en Janine verandert al gauw van een vooraf geproduceerd circus in een menselijk gesprek. En al snel maken die interrupties niets meer uit. En Louis denk ik ook niet. De man, die ook bekendstaat om zijn felle uitlatingen, luistert en geeft bedachtzaam antwoord op Janine. En Janine verandert langzaam maar zeker van een presentator slash interviewer in een nieuwsgierige en vooral oprecht geïnteresseerde vrouw. Zonder journalistieke motieven. Iemand die zich er ongetwijfeld bewust van is dat haar interrupties kapot vervelend waren, maar zich heeft ontketend van dat besef. Want dit gesprek – hoe stroef deze ook op momenten ging – heiligt volgens mij alle middelen. 

O, en mijn netvlies is inmiddels ook piemelvrij verklaard. Hoera.