Is Nederland een belastingparadijs?

Nederland is nog steeds één van de belangrijkste landen ter wereld waar bedrijven belasting ontlopen. Hoe zit dat?

Nederland is één van de meest geschikte landen om belasting te ontwijken, meldt Zembla. Ons land deelt deze eer met landen zoals Britse Maagdeneilanden, de Kaaimaneilanden en Bermuda. Grote bedrijven zoals Uber, IKEA en farmaceut Pfizer (van het coronavaccin) hebben bijvoorbeeld allemaal een hoofdkantoor in Nederland. En dat is niet zonder reden.

Waarschijnlijk denk jij nu: hoezo? Ik betaal me scheel aan inkomsten-, rijtuigen- en hondenbelasting. En dan ook nog btw. Maar niet iedereen betaalt hierop evenveel belasting. Grote bedrijven doen er soms alles aan om zo min mogelijk belasting te betalen. Daarvoor hebben ze slimme trucjes bedacht; één van die trucjes is door op papier naar Nederland te verhuizen. In Nederland hebben we regels rondom onze belastingen die meer mogelijkheden bieden om deze te ontwijken dan in andere landen.

'In de praktijk lijkt het vaak ook wel op elkaar', volgens Henk Willem Smits van Follow the Money. Maar er is wel degelijk een verschil tussen de twee. 'Belastingontwijking, dat wordt gezien als manieren om minder belasting te betalen die mogen. En belastingontduiking daarentegen is een strafbaar feit. Dan betaal je belasting níét die je eigenlijk wél zou moeten betalen. En ja, er staan ook boetes of gevangenisstraf op.'

Nederland is niet zozeer een land met hele lage belastingen, vertelt Smits in Vroeg!. 'Dat heb je misschien zelf ook wel gemerkt.' Er is een andere reden dat bedrijven en rijke mensen Nederland verkiezen boven andere landen: 'Waar Nederland zeer geschikt voor is, is om geld er heel goedkoop doorheen te sluizen.'

Nederland heeft namelijk 'heel veel belastingverdragen met andere landen', zoals Duitsland, Frankrijk en België bijvoorbeeld. 'Geen enkel ander land in de wereld heeft er zoveel als Nederland.' Maar wat heb je dan aan die verdragen? Daarin is bijvoorbeeld geregeld dat Nederlandse bedrijven die actief zijn in die andere landen weinig dividendbelasting hoeven te betalen. Daarnaast zijn er lage of geen belastingen op rente, dividend en royalty's. 'Royalty's is een vergoeding voor intellectueel eigendom. Dat is een merknaam of patent of een logo. Daar wordt dus geen belasting op geheven.' Door een geldstroom in die vorm te gieten, is dat heel voordelig in Nederland.

De term 'een aantrekkelijk vestigingsklimaat' komt eigen voort uit de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog: 'Toen lag alles hier in puin en het idee was om bedrijven aan te trekken, vooral Amerikaanse bedrijven', weet Smits. Het idee was 'dat zij zich in Nederland zouden vestigen en hier banen zouden creëren'. Daar was op dat moment natuurlijk grote behoefte aan. 'Dat is het vestigingsklimaat gaan heten: het zo aantrekkelijk mogelijk maken voor bedrijven om je in Nederland te vestigen.' Het beleid dat dus eigenlijk voortkomt uit een land dat in puin lag na de oorlog, wordt nog steeds heel belangrijk gevonden. 'Maar je kan afvragen: is het nu nog wel echt noodzakelijk om elk bedrijf dat een plekje zoekt naar Nederland te lokken?'

Naast belastingvoordelen zijn er ook andere aspecten die Nederland aantrekkelijk maken voor grote bedrijven, zoals de ligging aan zee met een grote haven. Ook de goede wegen en het feit dat veel Nederlanders goed Engels spreken weegt mee. Maar de belangrijkst reden blijft toch: de belastingen.