Is het gek als je géén kinderen wil?

Steeds meer mensen kiezen voor een kindvrij leven. Onbegrijpelijk voor sommigen, vanzelfsprekend voor anderen. ‘Ik weet überhaupt niet of ik kinderen wil. De klimaatcrisis is daarin nog een volgende stap.’

‘Ik heb dit beeld nog nooit gezien’, schrijft influencer Vera Camilla eind oktober bij een foto op Instagram. Op de foto is de dolgelukkige Vera met haar partner Jeffrey te zien. Ze houden een zwangerschapstest vast, een negatieve zwangerschapstest. ‘Jeff en ik zijn bijna acht jaar samen. In februari word ik 30 en in april wordt hij 31. We zijn gelukkig samen, maar we willen geen kinderen’, schrijft ze. ‘De negatieve test voelde als een gigantische opluchting. (…) ik ben me heel goed bewust van mijn genen, mijn bagage. Angst en depressie.’

Een spannende foto om te delen, vindt ze. ‘Maar ik wil graag een tegengeluid laten horen. Zodat ik op een dag niet meer aan mijn therapeut hoef blijven uitleggen hoe zwaar deze keuze en dit dilemma voelt en mijn vriendinnen minder schrikken als ik mijn twijfels deel.’

Onderaan het bericht roept ze zwangerschapstest-leverancier Clearblue – en anderen – op eens reclames te maken waarin mensen te zien zijn waarbij juist een negatieve test voor de getoonde blijdschap zorgt, zodat ‘een grotere groep mensen zich kan herkennen’.

Reclame
De eerstgenoemde lijkt de boodschap te hebben begrepen. Momenteel is in hun nieuwste advertentie een vrouw te zien die opgelucht haar negatieve test in de lucht houdt. ‘Fijn voor representatie’, volgens opiniemaker Anne Fleur Dekker. ‘Omdat voor veel vrouwen een test doen een angstmoment is.’ Ook Alicante-podcastmaker Elif Kan is blij met de reclame: ‘Ik denk dat het aandeel vrouwen dat blij is met een negatieve zwangerschapstest minstens zo groot is als het aandeel dat blij is met een positieve. We moeten het natuurlijk niet erger maken dan het is; een zwangerschap is ook iets heel erg moois, maar ik denk dat het goed is dat de groep die er bewust voor kiest geen kinderen te krijgen meer naar voren komt in dit soort reclames.’

Verantwoorden
Volgens Elif gaan we er te gemakkelijk vanuit dat een kinderwens bij iedereen leeft en dat het ook nog eens voor iedereen mogelijk is deze wens in vervulling te laten gaan. ‘Ik weet bijvoorbeeld helemaal niet of ik kinderen wil.’ Maar die twijfel uitspreken is moeilijk. ‘Je moet je gelijk verantwoorden. Daar gaat het in mijn ogen mis. Die vragen zijn gewoon heel vervelend. Daar moeten we vanaf.’ En Elif is niet de enige die er zo over denkt. ‘Ik merkte dat meer vrienden in mijn omgeving helemaal niet weten of ze wel kinderen willen of zelfs al de keuze hadden gemaakt dat niet te willen.’

Kindvrij leven
Deze trend beperkt zich niet tot de vriendengroep van Elif. Steeds vaker kiezen vrouwen – en mannen – voor een kindvrij leven. In 2004 wordt er door het CBS voor het laatst onderzoek gedaan naar ‘kinderloosheid’ onder vrouwen. Daaruit blijkt dat de geschatte ‘kinderloosheid’ met de jaren toeneemt. Vooral hoogopgeleide vrouwen verwachten vaker ‘kinderloos’ te blijven – ruim een kwart, tegenover een op de acht laagopgeleide vrouwen. Het merendeel van deze vrouwen is ‘vrijwillig kinderloos’ (zes op de tien vrouwen). Het andere deel onvrijwillig (vier op de tien).

De redenen voor ‘vrijwillige kinderloosheid’ - beter gezegd: een kindervrij leven - lopen enorm uiteen. De meest genoemde redenen, volgens het CBS, zijn: vrijheidsbeperking, tijdrovend, een partner die geen kinderen wil, en het feit dat werken en kinderen moeilijk te combineren zijn. Ook het simpelweg geen behoefte hebben aan het krijgen van kinderen en financiële redenen worden genoemd.

Baarschaamte
Sinds enkele jaren is daar een belangrijke reden bijgekomen. Steeds vaker is de klimaatcrisis voor jongeren reden om geen kinderen te willen, oftewel baarschaamte. Recent internationaal onderzoek onder jongeren (tussen de 16 en 25 jaar en uit tien verschillende landen) wijst uit dat 39 procent van de jongeren hier zo over denkt. ‘Dat vind ik toch best wel hoog. En het is echt een groeiende trend, iets dat jongeren bezighoudt. Ze willen hun ecologische voetafdruk zo klein mogelijk maken. Ze weten niet hoe de wereld eruitziet over zestig jaar, dus vragen ze zich af of ze wel een levend wezen op deze aarde willen zetten’, aldus Elif, die onderzoek deed naar dit fenomeen voor podcast Alicante. ‘Het is echt iets van deze tijd, vroeger werd hier niet over nagedacht. Veel jongeren voelen zich hier heel alleen in.’

Kindvrij met kinderwens
Kiezen voor een kindvrij leven betekent niet dat er geen kinderwens bestaat. ‘Die is er zeker wel bij een deel van deze mensen. Maar ze kiezen er (ondanks dat) bewust voor geen kinderen te willen omdat ze vinden dat ze het niet kunnen verkopen aan zichzelf. Dat is een hele moeilijke strijd. Ze hebben het gevoel de klimaatcrisis op hun schouders te dragen. Ze voelen zich daarin vaak alleen en brengen grote offers.’ Zoals het parkeren van een kinderwens voor het klimaat.

Podcast Alicante over Baarschaamte, vanaf 20 januari te beluisteren in je favoriete podcastapps en op de website van NPO Radio 1.